Бұл мақалада табындық жылқыларының әртүрлі этологиялық көріністерін зерттеу қарастырылған. Этология-биология ғылымдарының маңызды салаларының бірі. Биологиялық зерттеулердің тәуелсіз бағыты ретінде этология ғылымы салыстырмалы түрде жақында, яғни пайда болғанына 30 жылдай уақыт болды. Этология жалпы және жеке болып бөлінеді. Жалпы этология өмір көріністерінің негіздерін және жүйке жүйесінің, гормондардың, тұқым қуалайтын факторлардың әсерін зерттейді, сонымен қатар жануарлардың мінез-құлық актілерінің бағытын, олардың қоршаған орта жағдайлары мен дененің әртүрлі жағдайларындағы өзара байланысы мен өзгеруін талдайды. Жеке этология жануарлардың кеңістіктегі бағдарын, жеке жануардың аумақтық және әлеуметтік қатынастарын, дыбыстық байланысты, көбею кезіндегі мінез-құлықты зерттейді.Этологияның түпкі мақсаты-мінез-құлық актілері мен олардың физиологиялық механизмдерін зерттеу, олардың өсіру үшін қажетті бағытта өзгеру мүмкіндігін қамтамасыз ету. Саланы жүргізудің ғылыми негізделген технологияларын әзірлеу, ұрпақтардың шығымын арттыру және оны сақтау, ветеринариялық іс-шараларды жүргізу кезінде еңбек шығындарын үнемдеу, жайылымдарды, жемшөпті ұтымды пайдалану, өнімділікті арттыру, төтенше жағдайларда жануарлардың жоғалуын болдырмау. Этология биология, зоология, физиология, эволюциялық зерттеулер, психология, генетика және экология мен тығыз байланысты. Табын жылқыларының этологиясын білу жылқылардың көбеюін жоғары деңгейде ұйымдастыруға, жайылымдардың азық-түлік ресурстарын ұтымды пайдалануға, азықтандыру үшін жақсы жағдайларға қол жеткізуге және жылқы өсірушілердің еңбек шығындарын үнемдеуге мүмкіндік береді.

https://doi.org/10.48081/VRHU7528

2022

Выпуск 3

Бұл мақалада қазақтың асыл тұқымды жылқыларының сүт өнімділігі, соның ішінде нарын типті жылқылардың тұқымдық және кластық құрамы, жылқылардың дене өлшемдері мен тірі салмақтары,2012 жылы туылған сауын биелердің сүтөнімділігі және әртүрлі генотиптегі биелердің сүттілігі туралы нәтижелер көрсетілген. Зерттеу жұмыстарының нәтижесінде әртүрлі генотипті жылқыларының сүтінің сапасының әр мезгілде өзгеруі және сүттілігі туралы салыстырмалы зерттеулер жүргізілген. Біздің үйірлі жылқы шаруашылығындағы ғылыми зерттеу жұмыстарымыздың негізі мақсаты, жергілікті жабы, көшім, мұғалжар жылқы тұқымдарын будандастыру арқылы жылқылардың жаңа тиіптерін, аталық, аналық түрлерін, тұқымдарын шығару. Ең маңызды ұстанымымыз болашақта шығатын жергілікті жылқы тұқымдарының табиғат пен бір тұтас өмір сүре алатын қасиеттілігі, сүттілігі мен еттілік өнімдерінің жоғары, экологиялық талаптарға сай болуын әр дайым қатаң бақылауда ұстау. ДНК технологиясының жетістіктерін толық пайдалану арқылы сүтті бағыттағы аймақтық жылқы шаруашылығын ашу.

https://doi.org/10.48081/JCAW4545

2022

Выпуск 3

В данной статье представлена описание существующей технологической схемы газофакельного хозяйства ТОО «ПНХЗ». В статье подробно остановимся на основных недостатках данной технологической схемы. Как известно технологические печи установок производства первичной переработки нефти, производства глубокой переработки нефти, установки производства битума, установки замедленного коксования, установки производства серы, установки производства водорода потребляют в качестве сжёга для поднятия температур жидкое и газообразное топливо. Для стабильного технологического режима установок важно иметь постоянное давление, стабильный расход и однородный состав топливного газа. В рамках моей магистерской диссертации по оптимизации топливного кольца ПППН, я хочу рассмотреть в данной статье все тонкости работы газофакельного хозяйства, а также предложить дооборудовать действующую установку блоком компримирования, усреднения и очистки газа. После доработки действующей установки газофакельного хозяйства мы получим однородный состав сжигаемого газа на печах всех производств, а также стабильное давление в системе топливной сети и позволит значительно повысить экологичность производства на ПНХЗ, что соответствует политике Республики Казахстан по созданию «зеленой» экономики.

https://doi.org/10.48081/CYZQ2254

2022

Выпуск 3

Бұл жұмыста герефорд және абердин-ангусская сияқты бірқатар басқа елдерден Қазақстанға импортталатын тұқымдарды бейімдеу және жерсіндіру тәсілдері қарастырылды, сондай-ақ Павлодар облысында олардың даму сапасын арттыру әдістері зерделенді. Алынған деректер бойынша және зерттеу жүргізу кезінде Павлодар облысының табиғи-климаттық жағдайларында герефорд және абердин - Ангус сияқты тұқымдарды әкелу керек екенін атап өткен жөн, өйткені осы ІҚМ тұқымдары Қазақстанның солтүстік өңірлерінің жағдайларына жақсы бейімделу қасиетіне ие. Қазақстан аумағына ірі қара малды әкелумен тұрақты негізде айналысатын фермерлер арасында сауалнама жүргізу кезінде Павлодар облысының табиғи-климаттық жағдайында сауу сапасы (сүт және сүт-ет бағытында) күрт төмендеп бара жатқаны анықталды, айта кету керек, жергілікті фермерлер мал импорты кезінде табиғи жағдайларды, сондай-ақ мал шаруашылығының жағдайын ескермейді бұрын Жануарлар ұсталған, нәтижесінде олар кейбір шығындарға ұшырайды. Малды бейімдеу ауыл шаруашылығындағы маңызды аспектілердің бірі болып табылады, сондықтан бұл тақырып бейімделу мәселелерін зерттеуге және шешуге бағытталған.

https://doi.org/10.48081/CLFT2827

2022

Выпуск 3

Мелкие млекопитающие могут выступать в качестве биоиндикатора загрязненности окружающей среды. В статье отражены результаты исследования по изучению сообществ мелких млекопитающих на территории подверженной антропогенной нагрузке, а именно на прилегающих территориях к крупным промышленным производствам на Северо-Востоке Казахстана. Отлов животных проводится по стандартным методикам с использованием учетных линий: ловушко-линий и ловчих канавок. В техногенных территориях было освоено 1200 конусо-суток и 6000 давилко-суток. Зарегистрировано 15 видов микромаммалий, принадлежавших к двум отрядам: Грызуны и Насекомоядные. Отмечено уменьшение видового разнообразия по мере приближения к заводам. На исследуемых территориях преобладают представители отряда Грызуны, доминируют два вида: узкочерепная полевка и степная мышовка. Общее обилие на техногенных участках ниже контрольного в 2 раза, доминируют виды Microtus gregalis и Sicista subtilis. Это может свидетельствовать о высоких адаптивных качествах и экологической гибкости доминирующих видов. На контрольном участке часто встречалась обыкновенная бурозубка, малая бурозубка и тундряная бурозубка. По мере усиления антропогенного влияния и приближения к источникам эмиссий, снижается число видов мелких млекопитающих, происходит упрощение структуры и уменьшение биоразнообразия

https://doi.org/10.48081/DXLH1288

2022

Выпуск 2

В статье рассмотрены технологии, применяющиеся в водоподготовке энергетических предприятий. В частности, предложены эффективные рекомендации по совершенствованию системы химводоочистки Экибастузской ГРЭС-1. Как один из эффективных путей управления системой химводоочистки на Экибастузской ГРЭС-1 предлагается исследования влияния различных концентрации биоцида на основе изотиазолинонов на эффективное подавление микробиологического заражения в оборотной воде. Уязвимость мембранной частицы, воздействие разнородных загрязняющих веществ, имеющих свойства определять изменения, методы хим.очистки остатков, кроме этого и загрязнителей, все перечисленное и основывает долгую и продуктивную деятельность установки. Главная цель метода обратного осмоса – растворение солей, другие загрязняющие вещества утилизируются в более начальных этапах процесса. Кроме того, существует потребность в принятии мер с целью защиты от концентрации соли на верхних частях мембраны. С целью достижения нужных параметров установке необходимо применять процесс предочистки. Установка имеет различную конфигурацию и имеет в своем составе определенные типы оборудования. Данные оборудования в значительной мере имеют зависимость от точки водоснабжения, а также свойств исходной воды. В разделе материалы и методы приведена информация о проведенных лабораторных испытаниях по использованию биоцида с целью подавления микробиологического заражения в оборотной воде. Описана цель проведения опытно-промышленных испытаний и метод проведения лабораторных экспериментов. В заключительном разделе сделан вывод о том, что фракция 15 мг/дм3 реагента не позволяет установить концентрацию, необходимую для подавления биоструктуры в интервале до обработки следующим током.

https://doi.org/10.48081/BIGB5102

2022

Выпуск 2

Мақалада Қазақстанның солтүстік аймағы жағдайында импортталған етті бағыттағы абердин-ангус тұқымы еуропалық және канадалық селекция үшінші генерация бұқашықтарының ет өнімділігінің сандық және сапалық сипаттамаларын зерттеу бойынша зерттеу материалдары баяндалған. Зерттеу жұмыстары Солтүстік Қазақстан облысы «Жолдасбай-Агро» ФШ-да жүргізілген. Нәтижесінде алынған деректерді талдау әртүрлі селекциялы ІІІ буын ұрпағындағы бұқалардың ет өнімділігінің жеткілікті жоғары деңгейін көрсетеді. Зерттеу барысында сойыс көрсеткіштері бойынша белгілі бір топтар арасындағы айырмашылықтар анықталды. Осылайша, cояр алдындағы тірі салмағы, ұшаның салмағы, сойыс салмағы бойынша абердин-ангус тұқымының ІІІ буындағы канадалық селекция бұқашықтарында тиісінше 2,3; 6,7 және 6,6 кг артықшылығы байқалды. Канадалық және еуропалық селекциялық бұқашықтардың сойыс шығымы жоғары болды, яғни 61,8 %-дан астам болды. ІІІ генерация бұқашықтарының ұша құрамын зерттеу барысында канадалық селекция бұқашықтарында таза ет шығымы 73,8 % құрап, еуропалық селекция жастастарынан 0,4 %-ға артық болды. Ал май ұлпасы көрсеткіші бойынша керісінше еуропалық селекция бұқашықтары канадалық жастарынан 3,2% басымдық танытты. Ал ұшаның жеуге болмайтын бөлігіне келетін болсақ, еуропалық селекциялық бұқашықтардың ұшалары сүйектердің, шеміршектер мен сіңірлердің жоғары шығымдылығымен сипатталды.

https://doi.org/10.48081/MUHF9009

2022

Выпуск 2

Бұл мақалада қазақ халқының дәстүрлі ашыған сүт өнімдері туралы толық түсінігі беріліп және сүт өнімдерін талдау ұсынылған. Сүт қышқылы өнімдері қазақ тағамдарының негізі болып табылады.Қазіргі кезде сүт өнімдерінің көптеген түрлері белгілі. Бірақ Қазақстанда өндірілетін ұлттық ашыған сүт өнімдері, сүзбе ірімшігі аз, сондықтан дәстүрлер мен дәстүрлі тағамдарды қалпына келтіру үшін бұл өнімді шығару қажет. Сонымен қатар, ХХI ғасырда Павлодар өңірінде экологиялық жағдайнашар болғандықтан, бұл сүт өнімдерін дамыту қажеттілігіне және әр-түрлі инновациялық технологияларды енгізіп, табиғи өнімдер қатарын көбейтіп, жетілдіруге алып келеді. Өндіріске ғылыми жаңалықтарды енгізу-кез келген бизнестің экономикалық тиімділігінің кепілі. Инновацияларды қолдану көбінесе технологиялық процестерді қарқындатуға, дайын өнімнің тиімділігін арттыруға және сапасын жақсартуға, сондай-ақ шикізатты неғұрлым ұтымды пайдалануға ықпал етеді. Қазақстанда сүзбе орташа жылдық тұтыну жан басына шаққанда 2,5 килограмды құрайды. Бүгінгі таңда қазақстандық ірімшіктердің үлесіне осы санаттағы жалпы сату көлемінің 35 пайызға жуығы тиесілі. Егер бұрын мемлекет сүт өндірушілерін ғана субсидиялаған болса, биыл «Агробизнес 2020» бағдарламасына сәйкес ауыл шаруашылығы шикізатын терең қайта өңдеумен және дайын өнім өндірумен байланысты шығындарды субсидиялау жоспарлануда. Бұл санатқа сүт ұнтағы, май және ірімшік кірді. Сүт өнімдерін өндіру қазіргі уақытта біздің елімізде өзекті қызмет болып табылады.

https://doi.org/10.48081/RFIQ1175

2022

Выпуск 2

В данной статье приведены результаты фармакогностического анализа перспективного эфирно-масличного растения Artemisia austriaca, собранного в городе Нур-Султан, на территории Триатлон парка. Проведен морфолого-анатомический анализ растительного сырья Artemisia austriaca, подготовлены поверхностные препараты верхнего, нижнего эпидермиса листовой пластинки, поперечные срезы стебля на разных уровнях, давленные и осветленные препараты цветков и соцветий. В ходе исследований использовали свежие растения, высушенное растительное сырье и консервированное растительное сырье. Сушку растений проводили в затененном хорошо проветриваемом помещении, с постоянным переворачиванием надземных частей растения. В качестве фиксатора для консервации использовали смесь в соотношении 1:1:1 (этиловый спирт, глицерин, дистиллированная вода) в равных объемах. Анатомическое исследование строения и структуры выполняли с помощью приготовления поверхностных препаратов для изучения структуры и строения эпидермиса, давленных цветков и соцветий, поперечных срезов для стеблей и листьев полыни австрийской. Выявлены диагностические признаки сырья Artemisia austriaca: в виде трихом, простых удлиненных волосков, шести-восьми клеточных эфирно-масличных железок сидящих на укороченной ножке, капли эфирного масла, локализованные в клетках лепестков цветков, в клетках листьев верхнего, среднего и нижнего ярусов (выявлено наибольшее количество капель эфирного масла локализованных на средних и нижних листьях растения).

https://doi.org/10.48081/SSWV3052

2022

Выпуск 2

В научной статье речь идет о подготовке минимального пара как предшественника для борьбы с сорными растениями в нем и в последующем посеве сортов яровой мягкой пшеницы. Пар обрабатывают с помощью гербицидов единожды за вегетационный период и трижды, механическими средствами. Минимальный пар положительно повлиял на густоту стояния растений, повышение урожайности зерна пшеницы, рентабельность ее производства. Технология возделывания для сортов яровой мягкой пшеницы проводилась по рекомендации научного учреждения сельскохозяйственного направления для Северного Казахстана. В частности, выполняли: протравливание семян, борьбу с сорняками химическими препаратами. В результате исследования оценили качество подготовки минимального пара в посевах сортов яровой мягкой пшеницы по количеству и весу сорных растений. Наличие меньшего количества сорных растений, шт/1м2 в посевах Лютесценс 1919 (однолетних 18,6; многолетних 1,7) связано с конкуренцией растений пшеницы. Густота стояния растений, шт/1м2 у данного сорта (291) была больше, чем у контроля 248. Соответственно, посев сорта Омской 35 был засорен сильнее (однолетних 28,2; многолетних 2,6 шт/1м2). Воздушно-сухая масса, г/1м2 сорных растений соответственно, была меньше в посевах у Линии 1919 (однолетних14,8; многолетних 5,9), чем на контроле (30,9; 7,8). Густота стояния всходов пшеницы повлияла на закладку числа продуктивных стеблей у Лютесценс 1919: 228 шт/1м2 и повышение урожайности зерна 2,5 т/га в сравнении с контрольным вариантом, соответственно: 220; 1,8. Производство зерна яровой мягкой пшеницы по минимальному пару в нашем исследовании получено высокорентабельным, особенно по перспективному сорту 208% в сравнении с контрольным вариантом – 122%. Рекомендуется широко внедрять в сельскохозяйственное производство Лютесценс 1919 для хлебопекарного производства и семенные цели в Северо - Казахстанской области.

https://doi.org/10.48081/CPIH4186

2022

Выпуск 2