Бұл мақалада жабайы өсетін дәрілік өсімдік жіңішке жапырақты күреңот туралы ақпарат берілген, оның ботаникалық атауы – Chamaenerion Seg. Chamaenerion Seg. антипролиферативті, қабынуға қарсы, иммуномодуляциялық, антиоксидантты, сондай- ақ микробқа қарсы белсенділікті қамтитын емдік қасиеттеріне байланысты ежелден бері белгілі. Жіңішке жапырақты күреңоттың биохимиялық құрамы зерттелді, оның дәрілік қасиеттері туралы мәліметтер келтірілген. Күреңот биологиялық белсенді заттардың, дәрумендердің, өмірлік маңызды макро- және микроэлементтердің құнды көзі болып табылады және дәстүрлі медицинада қолданылады. Әр түрлі мамандар жүргізген қолданыстағы зерттеулердің нәтижелерін, ғылыми және тарихи фактілерді талдау, жоғарыда аталған түр дәрілік ғана емес, сонымен қатар құнды өсімдік шикізаты ретінде де кеңінен қолданылатынын көрсетті. Функционалды тағамдық қоспалардың құнды көзі ретінде жіңішке жапырақты күреңотты пайдалану туралы мәліметтер бар. Chamaenerion Seg. шөп сығындысы «Качотта» түріндегі жартылай қатты ірімшікті байыту үшін, қанықпаған және қаныққан май қышқылдарының құрамын арттыру үшін айран өндіру технологиясында қолданылған. Сондай-ақ, Chamaenerion Seg. шикізаты геродиетикалық тамақтану үшін фитошай мен кофе сусынын өндіру үшін қолданылады.

https://doi.org/10.48081/CDGV1853

2021

Выпуск 4

Мақала бүгінгі таңдағы өзекті мәселе, мемлекетіміздің шикізат өндіруінің кесірінен қоршаған ортамыз ауыр металдардан зардап мөлшерін төмендету үшін зерттелген. Қазіргі жағдайда, экожүйелерге антропогендік жүктеме үнемі өсіп, олардың тұрақтылығы белгілі бір шектеулерге ие болған кезде, қоршаған ортаны тазартудың әртүрлі биологиялық әдістері үлкен қызығушылық тудырады. Бұл әдістер ақылға қонымды және қауіпсіз деп саналады, өйткені олар табиғатта кездесетін табиғи механизмдерге негізделген. Осындай әдістердің бірі – фиторемедиация-қоршаған ортаны тірі өсімдіктердің көмегімен әртүрлі ластаушы заттардан тазарту. Жұмыстың мақсаты- ластанған топырақты фиторемедиациялау технологияларында пайдалану және аймақтық жағдайларда экологиялық қауіпсіз өсімдік шаруашылығы өнімдерін алу үшін өсімдіктердің әртүрлі түрлерімен зерттеу және ауыр металдармен ластанған топырақты галофит өсімдіктерімен фиторемедияциялау туралы жазылған. Тәжірибелерге пайдаланылған галофиттердің барлығы да кадмий және қорғасын секілді өте улы ауыр металдарды тамырына сіңіріп, жинай алатын қабілет көрсетті. Тексерілген ауыр металдардың ішінде галофиттер кадмийді көбірек тамырына сіңіретінін көрсетті. Сораңшөп (Salicornia) галофитінің тамыры мен жапырақтарында берілген ауыр металдар шамамен алғанда бірдей мөлшерде жиналды. Ал, ажырық (Aeluropus) галофитінің жапырақтарында оның тамырымен салыстырғанда ауыр металдардың барлық түрлері әлдеқайда көп жиналтыны дәлелденді.

https://doi.org/10.48081/KMED2646

2021

Выпуск 4

The article is devoted to the aspects of the use of hormonal preparations in agricultural crop production. Plant growth processes are largely determined by internal factors among which hormonal regulation occupies the main place. The study of plant growth patterns is of great importance for the development of methods of modeling, programming and forecasting the yield of agricultural plants. Growth regulators of hormonal nature have shown their effectiveness in solving many problems: in cultivation of various agricultural and technical crops, for example, to increase plant resistance to stress factors of different nature, induction of plant defenses, sexualization, flowering, acceleration of fruit ripening, increase of valuable substances content, induction of root formation, increase of mechanical strength of tissues and most importantly increase the yield characteristics of cultivated crops. However, there is still no developed theory of directed synthesis of growth regulators of hormonal nature. The deciphering of the mechanisms of action of endogenous growth regulators is the most important task of biotechnological science. Its solution will significantly expand the opportunities for controlling plant ontogenesis and the formation of their qualitative and productive indicators, which is necessary for increasing the efficiency of agricultural production.

https://doi.org/10.48081/EZRR6812

2021

Выпуск 4

Мақалада Cerasus Tianschanica өсімдігінің жеміс сығындысының ақ егеуқұйрықтар қанының гематологиялық көрсеткіштеріне әсерін анықтау жұмыстары талқыланды. Өсімдік материалы ретінде Тянь-Шань шиесі (Cerasus Tianschanica) 2020 жылы сәуір айында Cerasus Tianschanica өciмдiк жемісі Aлмaты облысынан Сөгеті тауынан жинaп aлынды. Зерттеуге 8 айлық, тұқымы белгісіз, орташа салмағы 180–250 г болатын зертханалық 30 ақ егеуқұйрықтар пайдаланылды, олар жалпы 5 тәжірбиелік топқа бөлінді. 1-топ бақылау тобы ретінде қарапайым жеммен тамақтандырылды, 2-топ майлы азықпен, 3-топ майлы азықтыққа Cerasus Tianschanica өсімдігінің жемісінің сығындысы қосылған затпен, 4-топ спиртпен, 5-топ спирт және Cerasus Tianschanica Poljak. өсімдігінің жемісінің сығындысы қосылған азықтықпен қоректендірілді. Зерттеу жұмысы зертханада қан көрсеткіштерін анықтау әдістері арқылы жүргізілді. Зерттеу жұмысынан алынған нәтижелерге сүйене отырып токсин және маймен азықтандырғаннан кейінгі ақ егеуқұйрықтар қанының биохимиялық көрсеткіштеріндегі холестерин, глюкоза, қан белоктарының жоғарылауы гиперлипидемия және қан диабеті ауруларына себепші болды. Қанда глюкоза концентрациясының жоғарылауы тәжірибелік топтарда ұйқы безі қызметінің нашарлауынан, соның салдарынан глюкозаның тіндік жасушаларға енуін қамтамасыз ететін инсулин қызметінің бұзылуы әсерінен жүзеге асады. Cerasus Tianschanica дәрілік өсімдігінің жемісі қанның биохимиялық көрсеткіштеріне оң әсер етіп, бауыр, бүйрек және гиперлипидемия сияқты аурулардың дамуына тосқауыл болады. Бұл өсімдікті болашақта өңдеу арқылы дәрілік препарат ретінде ұсынуға болады.

https://doi.org/10.48081/WAGT2542

2021

Выпуск 3

Перед растениеводством Казахстана в XXI веке стоят такие вызовы, как изменение климата, опустынивание, засоление и деградация почв, нехватка поливной воды. В условиях рискованного земледелия эти проблемы дополнительно затрудняют планирование урожая. Выращивание зерновых и овощных культур становится все более рискованными и менее рентабельными сферами бизнеса. В то же время пандемия COVID-19 выявила уязвимость отечественной фармацевтики и показала необходимость развития лекарственного растениеводства. В данной работе показана возможность диверсификации растениеводства Казахстана за счет внедрения в севообороты солодки уральской с широким применением её в качестве фитомелиоративной культуры на вторично засоленных почвах, а также на участках, непригодных для традиционных сельскохозяйственных культур. Дается обзор хозяйственного потенциала солодки для пищевой и фармацевтической промышленности. Описывается собственный опыт внедрения солодки в культуру в условиях умерено засушливой степной подзоны Казахстана. В статье приводятся данные о перспективе возделывания кипрея узколистного в условиях северо-востока Казахстана и его применения в сельском хозяйстве и пищевой промышленности. Показана возможность использования лекарственных растений для производства веников для бани, что может дать дополнительные возможности для агропромышленного комплекса.

https://doi.org/10.48081/ILUR4309

2021

Выпуск 3

Бұл мақалада коронавирусты жұқтырған науқастардың гематологиялық көрсеткіштері мен патологиялары талданады. COVID-19 – гемопоэтикалық жүйеге және гемостазға елеулі әсер ететін жүйелі инфекция. Бүгінгі күні 2019 жылғы коронавирус ауруы (COVID-19) әлем бойынша 100 миллионнан астам адамға әсер етті. COVID-19 әртүрлі ауру тудыратын белгілермен көрінуі мүмкін, олар жеңіл жағдайлардан бастап ауыр медициналық көмекті қажет ететін, өмірге қауіп төндіретін жағдайларға дейін әкеледі. Лимфопенияны болжамдық потенциалы бар түбегейлі зертханалық қорытынды ретінде қарастыруға болады. Нейтрофил/лимфоциттердің арақатынасы және тромбоциттер/ лимфоциттердің ең жоғары арақатынасының өзгеруі ауыр жағдайларды анықтауда болжамдық болуы мүмкін. Ең жиі кездесетін гематологиялық белгілерге лимфоцитопения, нейтрофилия, эозинопения, жеңіл тромбоцитопения және сирек тромбоцитоз. Лейкоциттер санының қалыпты, азаюы немесе жоғарылауы болуы мүмкін. Перифериялық қандағы нейтрофилдердің жоғары деңгейі COVID-19 кезінде қолайсыз болжаммен байланысты. Мета-анализге сәйкес, лейкоцитоз, лимфопения және тромбоцитопения COVID-19 жағдайындағы ауырлықпен және тіпті өліммен байланысты. Сол сияқты нейтрофилдер/лимфоциттер мен нейтрофилдер/ тромбоциттер арақатынасының жоғарылауы миокардтың зақымдалуын және өлімнің жоғарылауын көрсетуі мүмкін. Сондықтан COVID-19 прогрессиясы мен болжамын бағалау үшін гематологиялық параметрлерді бақылау маңызды.

https://doi.org/10.48081/BDWI2790

2021

Выпуск 3

Современное кормопроизводство базируется на многолетних бобовых (Fabaceae) травах и их смесях со злаковыми культурами (Poaceae), так как именно они должны составлять основу как консервированных, так и зеленых кормов, включая пастбищные. Именно многолетние травы, как люцерна (Medicágo), эспарцет (Onobrýchis) растут на любых почвах, после себя данные многолетние травы обогащают почву питательными минералами и являются хорошими предшественниками. Отавность многолетних и однолетних травосмесей напрямую зависит от видов травосмесей. Отавность двухкомпонентной травосмеси составляла в среднем 35,5 %, показывая хороший результат. Что же касается позднеспелой травосмеси, то у нее была довольно меньше. Отавность трехкомпонентной травосмеси мало чем отличалась от двухкомпонентной смеси. Отава, полученная по всем годам пользования была представлена в основном люцерной. Совокупные энергетические затраты на возделывание многолетних трав (Fabaceae), в зависимости от состава травостоя и интенсивности технологии, составляют порядка 7–15 ГДж/га, в то время как у однолетних трав – около 20, зернофуражных культур – 20–25, кукурузы (Zéa máys) на силос 40–45 ГДж/га. Если затраты энергии на производство одной кормовой единицы у многолетних трав (Fabaceae) составляет 2,5–3,0 МДж/га, то однолетних трав 5,0–5,2, у зернофуражных культур 5,5–6,0, у кукурузы (Zéa máys) на силос 5,8–6,1 МДж.

https://doi.org/10.48081/NQLK4521

2021

Выпуск 3

Өнеркәсіп пен техниканың қазіргі даму деңгейі өте таза материалдар жасауды талап етеді. Жоғары таза материалдарды құрудың негізгі серпіні атом энергетикасы, есептеу техникасы, электронды техника, электротехникалық өнеркәсіп, медицина және халық шаруашылығының бірқатар басқа салаларының талаптары болды. Таза материалдар жасауды және оларды алу технологияларын әзірлеуді талап ететін ғылым мен техниканың даму деңгейінің қарқынды өсуі микромөлшердегі заттарды анықтауға мүмкіндік беретін жоғары сезімтал талдау әдістерін қолдану қажеттілігін туындатады. Қазіргі таңда алтынды анықтаудың тиімді әдістеріне физика-химиялық (спектроскопиялық, атомды-абсорбциялық, фотометриялық, әсіресе, экстракциялық - фотометриялық, потенциометриялық, титриметриялық, полярографиялық, гравиметриялық, эмиссионды - спектральды) әдістер жатады. Олар қарапайымдылық, әдіс тазалығы, әртүрлі концентрацияларда жұмыс жасау мүмкіндігі, қолжетімділік, жоғары сезімталдық, селективтілік, қайталанғыштық, анықтау дәлдігі сияқты артықшылықтарға ие. Анықталу аймағы төмен – 2∙10-8 %, әдістемелік қателік 25 %-дан аспайды. Концентрлеу және бөлу үшін, осы көрсеткіштерді жоғарылату мақсатында ең қолайлы және көп қолданылатын әдіс – экстракция. Берілген мақалада өнеркәсіптік объектілер құрамында кездесетін бағалы компоненттерді, соның ішінде алтынды экстракция процессі арқылы бөліп алу проблемасы қарастырылды. Қажетті затты экстракциялап алуда қолданылатын экстрагенттерге қойылатын басты талаптар анықталды. Мақалада экстракциялық жүйе және экстрагенттер түрлеріне аса көңіл бөлініп, алынған өзекті тақырып бойынша бірнеше ғылыми жұмыстар нәтижелері салыстырылып талдау жасалды. Осы мақаланың шеңберіндегі авторлар ұсынған зерттеулер талдау көлемін кеңейту мүмкіндігімен әрі қарай зерттеу үшін пайдалы болуы мүмкін.

https://doi.org/10.48081/VUBS4159

2021

Выпуск 3

Под термином «нефтепродукты» обычно понимают неполярные и малополярные углеводороды, которые в процессе переработки нефти не сорбируются на оксиде алюминия. К основным источникам загрязнения воды нефтепродуктами относят хранилища нефтепродуктов, операции обслуживания транспортных средств (заправочные станции, станции техобслуживания, стоянки), а также свалки отходов производств. Нефтепродукты являются распространенными загрязняющими веществами синтетического происхождения, их содержание в водных источниках тщательно нормируется и служит одним из важных показателей качества вод. В связи с усилением развития экологической политики, большое значение приобретают мероприятия, направленные на определение содержания нефтепродуктов в сточных водах промышленных предприятий. В настоящее время, технология контроля большинства из них заключается в периодическом отборе водных проб и последующем лабораторном анализе. В лабораторной практике применяют методы определения содержания нефтепродуктов в воде, основанные на различных физических свойствах составляющих нефти. По этой причине результаты измерений концентрации нефтепродуктов в одном и том же образце могут сильно отличаться при определении различными методами. В данной статье рассматриваются методики определения концентрации нефти и её производных в воде, рассмотрены особенности применения данных методов.

https://doi.org/10.48081/FGVI5891

2021

Выпуск 3

Бұл мақалада пиразол-3(5)-диазоний тұздарының реактивтілігі және синтетикалық мүмкіндіктері бойынша эксперименттік нәтижелер жинақталды. Пиразол-3(5)-диазоний тұздарының реактивтілігін фенилдиазоний хлоридімен салыстыруға болады және пиразол-3(5)-диазоний тұздарындағы N2 + тобының валенттік тербелістерінің жиілігі мәні бойынша диазонийдің ароматты тұздарына жақын болады. Бір жағынан 3(5)-пиразолдың диазо туындылары олардың карбоциклді аналогтарымен салыстырғанда айтарлықтай улкен тұрақтылықты көрсетеді. Көрсетілген қосылыстар негізінде гетероциклдену реакцияларына ерекше назар аударылады. Оның ішінде пиразол диазоний тұздарының жаңа циклдің пайда болуына алып келмейтін дедиазоттау реакцияларына әдеби шолу жасалды. Пирозол-3(5)-диазоний тұздарының диазо тобының нуклеофильді алмастырылуы диазоқосылыстар химиясының маңызды синтетикалық бағыттарының бірі болып табылады. Дедиазоттау реакцияларының нәтижесінде әртүрлі функционалды туындыларды (галогендер, цианидтер, роданидтер, гидроксидтер, тиолдар, нитриттер, азидтер және т.б.) алуға мүмкіндік береді. Пиразол қатарындағы диазоний тобының алмастыру реакциясы қазіргі таңда жақсы зерттелгені анықталды. Алмастыру реакцияларының алғашқы әрекеттерін 1914 жылы Мор жасаған. Ал Лунд алғаш рет пиразол және 3-иодпиразол синтезін дезаминдеу және диазо тобын иодқа ауыстыру арқылы жүзеге асырды. Мұндай реакциялар иондық және радикалды механизммен жүреді, өйткені иондық және радикалды механизмнің пайдасына куә болатын эксперименттік мәліметтер бар.

https://doi.org/10.48081/LEGS2401

2021

Выпуск 3