В данной статье представлены исследования по повышению коэффициента размножения картофеля при тиражировании in vitro. Микроклональное размножение картофеля в настоящее время является основой получения первичных семян для размножения ценных и оздоровленных семян картофеля. Совершенствование технологии получения микроклубней картофеля in vitro позволяет расширить период наращивания семенного материала за счет круглогодичного выращивания, что повысит эффективность программ клонального микроразмножения картофеля. К основным преимуществам метода наращивания микроклубней относится снижение трудовых затрат на поддерживание растений-регенерантов в культуре, возможность продолжительного хранения микроклубней и отсутствие сезонности выращивания. Объектами исследования являлись микрорастения картофеля сортов Садон, Гулливер, Кумач. В ходе исследований были использованы питательные среды на основе минерального состава Мурасиге–Скуга с добавлением агар-агара и без, а так же с различным содержанием сахарозы, а так же было исследовано влияние различных культуральных сосудов на эффективность получения микроклубней в культуре in vitro. В результате экспериментов и анализа полученных данных было выявлено, что для наращивания микроклубней культуральные сосуды размером 18х18х20 см являются более оптимальными. При изучении влияния состава питательных сред наибольшие результаты были получены при использовании агаризованной с содержанием сахарозы 2% на первом этапе и жидкой с содержанием 8% сахарозы на втором этапе. Внедрение оптимизированной технологии наращивания микроклубней картофеля in vitro в производственный процесс будет способствовать увеличению выхода стандартной фракции микроклубней, что повысит качество меристемного посадочного материала картофеля и в итоге выход полученных оригинальных семян.

https://doi.org/10.48081/DRSY6265

2024

Выпуск 4

The article examines the study of microorganisms isolated from traditional fermented dairy products with the aim of developing starter cultures for the production of functional dairy products specific to the Pavlodar region. The research focused on the physiological and biochemical properties, antibiotic resistance, antagonistic activity, and biocompatibility of lactic acid bacteria, including Lactobacillus gallinarum, Streptococcus thermophilus, Lactococcus lactis subsp. lactis, and Lactobacillus fermentum. These strains were selected for further study due to their high metabolic activity, ability to efficiently produce lactic acid, antagonistic activity against pathogenic microflora, and resistance to unfavorable production conditions. The methodology involved the isolation of pure cultures using various nutrient media, biochemical analyses, and the evaluation of the technological potential of the isolated strains. The selected strains demonstrate potential for the creation of direct-inoculation starter cultures capable of improving the quality and safety of fermented products, as well as meeting the growing demand for functional food products. The article discusses the prospects of utilizing these starter cultures to produce probiotic-rich products, such as yogurt, kefir, and others, with high nutritional value. The results lay the groundwork for the industrial implementation of technologies aimed at producing high-quality fermented dairy products that support consumer health and contribute to the development of the regional dairy industry.

https://doi.org/10.48081/JCXY6254

2024

Выпуск 4

Мақала қырдың қызыл сиырының генетикалық полиморфизмін және өнімділігін зерттеуге арналған, бұл тұқым санының сындарлы деңгейде азаюына байланысты өзекті мәселе болып отыр. Қырдың қызыл сиырының генетикалық қорын сақтау және оның өнімділік әлеуетін арттыру қажеттілігі зерттеудің негізі болып табылады. Сүт өнімділігінің маркерлері ретінде CSN3, LEP және LALBA гендері қарастырылды. Зерттеулер Сібірдің құрғақ далалық аймағындағы 100 сиырдан тұратын топта жүргізілді. Талдау үшін молекулалық-генетикалық әдістер қолданылды: ДНҚ амплификациясы, агароза гелінде электрофорез және зоотехникалық өнімділік көрсеткіштерін бағалау. Зерттеу нәтижелері бойынша CSN3BB генотипінің жиілігі 15 %-ды құрағаны анықталды, бұл сүттің ірімшік жасауға жоғары жарамдылығын көрсетеді. LEPTT генотипі сүттің май мен ақуыз құрамының жоғары болуымен ерекшеленді, ал LALBAAA генотипі сүттің жалпы сауымы мен ақуыз мөлшерінің артуымен байланыстырылды. Генотиптердің сапалық және сандық көрсеткіштермен тұрақты байланысы анықталды. Алынған деректер генетикалық маркерлерді селекциялық бағдарламаларды жақсарту және сирек тұқымды сақтау мақсатында қолдануға болатындығын дәлелдейді. Бұл зерттеу жануарлардың генетикалық және өнімділік көрсеткіштерін кешенді бағалау қажеттілігін көрсетеді және қырдың қызыл сиырларын тиімді селекциялауға арналған маңызды ғылыми негізді қамтамасыз етеді.

https://doi.org/10.48081/JWVD3833

2024

Выпуск 4

This study focuses on the use of the growth stimulator «Energen» in barley malt production to accelerate biochemical processes. The experiment was conducted on «Vorsinsky 2» barley treated with «Energen» at a concentration of 0.6 g/dm³. The results demonstrated an increase in amylolytic activity from 345.9 to 432.2 units/g and proteolytic activity from 68.9 to 94.6 units/g. This facilitated the improved hydrolysis of carbohydrates and proteins and increased malt extractivity to 83.2 %. The application of the preparation reduced the saccharification duration of laboratory wort from 18 to 15 minutes. The high enzymatic activity enables the use of malt with hard-to-dissolve raw materials and eliminates the need for corrective measures. The method is also recommended for barley with a high protein content, as the accumulated enzymes ensure proteolysis to regulatory values. Thus, the stimulation of biochemical processes with «Energen» improves the technological and quality indicators of malt, optimizing its production process.

https://doi.org/10.48081/AOYO5430

2024

Выпуск 4

The article presents a review of the experience of construction waste recycling in Asian countries, with a focus on the examination of successful strategies and practices that have been implemented in Japan, South Korea, and Singapore. As a consequence of the ongoing process of urbanization and the concomitant increase in construction activities in the region, the problem of construction waste management is becoming increasingly urgent. As reported by the World Bank, the Asia-Pacific region generates more than 1.5 billion tons of construction waste on an annual basis, necessitating the urgent implementation of recycling and reuse solutions. In comparison with Asian countries, the article also examines the problem of construction waste recycling in Kazakhstan, emphasizing the relevance of this topic in the context of a growing construction sector and increasing waste volumes. The quantity of construction waste generated in the country is reaching a considerable magnitude, with only a modest proportion of it being recycled, thereby creating significant environmental and economic challenges. The article examines existing recycling practices and technologies, including concrete recycling, wood and metal waste use, and examples of successful recycling implementation. The article identifies the challenges faced by construction companies, including a need for more infrastructure, low awareness, and economic barriers

https://doi.org/10.48081/TNAO2663

2024

Выпуск 4

Бұл мақалада қорғасынның жануарлар мен адамдарға әсері туралы әдебиеттерге шолу жасалады. Қоршаған ортаға түсетін қорғасынның негізгі көздері қарастырылады, олардың ішінде келесі салалардың ағынды сулары ерекше қауіпті болып саналады: металлургия, металл өңдеу, машина жасау, химия, химия-фармацевтика, мұнай-химия, сіріңке, фитоматериалдар жасау. Соңғы уақытта әлемдік автомобиль паркі атмосфераға түсетін қорғасынның негізгі көзі болып саналады. 1 литр қорғасын бензинін жағу кезінде ауаға 200-400 мг қорғасын түсетіні анықталды. Қоршаған ортаға қорғасын қосылыстарының бөлінуі нәтижесінде олар топырақта, суда жиналып, ол жерден өсімдіктерге, азыққа, одан адам мен жануарлардың ағзасына таралады. Жануарлардағы негізгі физиологиялық процестерге қорғасынның жоғары концентрациясының әсерін зерттейтін және олардың тіршілік әрекетіне металдың уытты әсерінің негізгі себептерін анықтайтын зерттеулердің нәтижелеріне ерекше назар аударылады. Зерттеу нәтижесінде жануарлардың денесінде қорғасынның жиналу реттілігі белгіленді, осылайша бұл органдар нысана-мүшелер және организмнің интоксикация көрсеткіштері болып табылады. Қорғасынның ағзаға аэрозоль және шаң түрінде түсуінің негізгі жолдары: ингаляциялық, тері және шырышты қабаттар арқылы. Әдеби мәліметтерді талдау жоғары концентрацияда қорғасын терінің, бұлшықеттердің және сүйектердің жасушаларына енеді, ал соңғысынан кальцийді ығыстырады деген қорытынды жасауға мүмкіндік берді. Қорғасын тамақта кальций мен темір жеткіліксіз болғанда және D дәрумені артық болғанда асқазан-ішек жолдары арқылы сіңеді. Сүйектердегі қорғасынның жартылай шығарылу кезеңі 2 жылдан 5 жылға дейін. Ол сондай-ақ бүйректе, бауырда және май тінінде жиналады. Қорғасынның негізгі зерттелген әсер ету механизмі оның жасуша мембраналарының құрылымы мен өткізгіштігіне әсері, атап айтқанда эритроцит мембранасының қасиеттерін өзгерту. Қорғасын, сонымен қатар, гемоглобинмен ерімейтін комплекстер түзеді, сондықтан эритроциттердің өмір сүру ұзақтығы қысқарады. Одан басқа, қорғасын иондары белоктардың сульфгидрил топтарымен, атап айтқанда ферменттермен әрекеттесіп, тұрақты қосылыстар – меркаптидтер түзіп, әртүрлі ферменттік жүйелерді блоктайтыны белгілі. Осылайша, қорғасын қосылыстары адам ағзасы үшін өте қауіпті, олар жоғары өткізгіштікке ие және әртүрлі функционалды жүйелерге кең әсер етеді.

https://doi.org/10.48081/XZEU8630

2024

Выпуск 3

В данной статье характеризуются основные показатели и компоненты загрязнения окружающей среды Павлодарского региона. Характеристика современного состояния компонентов окружающей среды в районе расположения шламонакопителей предприятий, золоотвалов и ведомственных полигонов твердых бытовых отходов (ТБО), расположенных на территории промышленных предприятий Павлодарского региона, приняты по данным филиала РГП «Казгидромет» по Павлодарской области, производственного мониторинга подземных вод и фондовым материалам. Точки отбора проб компонентов окружающей среды были определены программой производственного мониторинга. В статье приводятся сведения по мониторингу и контролю качества поверхностных и подземных вод, почвенного покрова а также атмосферного воздуха региона. Авторами также приведены результаты качества поверхностных вод озер на территории Павлодарской области, где определялись основные физико-химические показатели качества, такие, как температура, взвешенные вещества, цветность, прозрачность и т.д. Анализ приведенных данных показывает, что усредненное содержание нормируемых загрязняющих веществ, характерных и составляющих специфические ассоциации для промышленных предприятий и ТЭЦ, в подземных водах, почвах а также в атмосферном воздухе в районе расположения шламонакопителей предприятий, золоотвалов ТЭЦ и ведомственных полигонов ТБО не превышает их предельно-допустимые концентрации (ПДК).

https://doi.org/10.48081/GBBN1321

2024

Выпуск 3

Manure-derived antibiotic resistance genes (ARGs) pose a significant environmental concern, and understanding their dynamics in soil is crucial for effective management. This study examines both short- and long-term ARG accumulation in soil with a 40-year history of manure application. While initial manure introduction led to a spike in ARG abundance, resident soil bacteria eventually out-competed manure bacteria, resulting in ARG dissipation within a year. Over four decades of annual manure application, linear or exponential ARG accumulation occurred, with shifts in associated bacteria compared to short-term dynamics. Discontinuing manure application led to a decline in most ARG levels eleven years later, though they remained elevated. This systematic exploration of historical ARG accumulation provides insights into factors influencing their persistence in manure soil. Bacterial transposons, mobile genetic elements, play pivotal roles in biotechnology, facilitating precise gene manipulation for synthetic biology, genetic engineering, and industrial applications. These tools enable the development of microbial organisms with enhanced traits, impacting agriculture, environmental cleanup, and biofuel synthesis. In synthetic biology, bacterial transposons serve as gene delivery vehicles, allowing the creation of artificial circuits and pathways, revolutionizing pharmaceuticals, bio-derived chemicals, and other biological products. Additionally, they contribute to directed evolution studies, accelerating the discovery of new enzymes and the development of strains with desired traits. In medical biotechnology, bacterial transposons play crucial roles in gene therapy and therapeutic protein production, offering potential solutions for genetic abnormalities and diseases. The ongoing advancements in the biotechnological applications of bacterial transposons underscore their indispensability for diverse research and development efforts.

https://doi.org/10.48081/BVGL6811

2024

Выпуск 3

The article analyzes the work on improving the horses of the Kustanay breed in the course of the evolution of the breed from the moment of approbation and evaluates the breeding stallions by the quality of offspring. It is established that the modern livestock of the Kustanay breed horses is characterized by superiority in terms of a set of characteristics in the context of the factory lines of 464 Neon and 494 Fort over the peers of the control group – both in breeding and athletic qualities. In this connection, the breeding stallions: Nauryztoy 9 (512 Nag – 2146 Torki 8) and Preferans 5 (525 Pegasus – 2101 Safari) are improvers according to the quality of offspring and can be used to lay two new lines in the Kostanay breed of horses. There were five main lines in the Kustanay breed - 30 Burelom, 45 Zaboy, 84 Zeus, 56 Dictor and 162 Trostnik. The line 84 Zeus (main type) was the most widespread, 23 % of the stock belonged to it; it was followed by the Zaboy line with the index of 15 %; representatives of the lines 30 Burelom (top type), 162 Trostnik (main type) and 56 Dictor (top type) had 7.8 and 9 %, respectively. These indicators were obtained and carried out within the framework of the scientific and technical program BR 10764999 «Development of technologies for effective management of the breeding process and preservation of the gene pool in horse breeding» 2021-2023 of the Ministry of Agriculture of the Republic of Kazakhstan.

https://doi.org/10.48081/VHOU4326

2024

Выпуск 3

Можно заметить значительный рост распространения инфекционных заболеваний. Из них второе место в группе бактериальных заболеваний занимают острые кишечные инфекции, которые передаются фекально-оральным путём. К таким кишечным инфекциям, активно набирающим свои обороты, относится сальмонеллез. Это заболевание также называют «болезнью цивилизации». Ведь оно настолько широко распространилось, что речь идёт не о ликвидации инфекции, а только о снижении уровня заболеваемости. Главный источник инфекции — птицы и сельскохозяйственные животные. Основными путями передачи являются вода и пищевые продукты. Некипяченая вода из различных источников часто является фактором передачи инфекции. Также возможно прямое заражение людей непосредственно от больных птиц и животных или от тесного контакта с носителем. Распространение сальмонеллёза — это актуальная проблема. Ей свойственны такие особенности, как высокая заболеваемость, частые внутрибольничные вспышки, устойчивость сальмонелл к антибиотикам, тяжесть течения локализованных форм. Рост заболеваемости может быть обусловлен целым рядом причин: интенсификацией животноводства, масштабом и характером реализации продуктов, расширением экспортных и импортных связей между странами, а также чрезвычайной выраженностью миграционных процессов. В статье представлены данные об эпидемиологической ситуации заболеваемостью сальмонеллезом в мире и по Казахстану, разъяснены способы передачи инфекционного заболевания, даны рекомендации по профилактике.

https://doi.org/10.48081/NCTR4613

2024

Выпуск 3