В статье представлены результаты комплексной инвентаризации и анализа состояния мусорных контейнерных площадок города Павлодара. Целью исследования было выявить текущие проблемы функционирования объектов обращения с отходами, а также оценить их соответствие нормативным требованиям, установленным Экологическим кодексом Республики Казахстан и правилами управления коммунальными отходами. В результате инвентаризации установлено, что большинство контейнерных площадок не соответствует санитарным и экологическим стандартам, что снижает общую эффективность системы обращения с отходами и создает дополнительные риски для окружающей среды и здоровья населения. Выявленные проблемы включают нехватку современных технологий для сортировки и утилизации отходов, недостаток мест для раздельного сбора мусора и нарушения в организации эксплуатации площадок. На основе полученных данных предложены пути решения данных проблем, включая модернизацию оборудования, улучшение технической оснащенности контейнерных площадок и проведение мероприятий по повышению экологической культуры населения. Полученные результаты исследования могут послужить основой для разработки эффективных стратегий и политики в области управления отходами, что особенно актуально для городов с активным ростом населения и объемов отходов, как Павлодар.

https://doi.org/10.48081/ROZG3928

2024

Выпуск 4

Бұл мақалада бетаин мен лимон қышқылына негізделген 1:1 қатынасында терең эвтектикалық еріткіш (DES) синтезделді. Алынған DES-тің негізгі физика-химиялық сипаттамалары зерттелді: рН, тұтқырлық, электр өткізгіштік. Бұл DES-1 244 мкС/см электр өткізгіштікке ие болды, тұтқырлығы 138,98 мм2/с.эксперименттік зерттеулер терең эвтектикалық еріткіштерді (DES) қолдану фармацевтикалық препараттардың ерігіштігіне айтарлықтай әсер ететінін растады, бұл оларды әрі қарай пайдалану үшін маңызды деректер береді. Лизиноприл үшін 1: 1 қатынасында бетаин мен лимон қышқылынан тұратын терең эвтектикалық еріткіштің (DES 1) ерігіштігі 0,275 мг/мл болды, бұл судағы (3,46 мг/мл) 0,08 есе аз, бұл осы терең эвтектикалық еріткіштердің (DES 1) шектеулі тиімділігін көрсетеді. препарат. Индометациннің ерігіштігі суда 0,937 мг/л-ден терең эвтектикалық еріткіште (DES 1) 2150 мг/л-ге дейін өсті, бұл 2294 есе жақсаруға тең, бұл ең маңызды өсуді көрсетеді. Розувастатин суда ерігіштігін 7,8 мг/л-ден терең эвтектикалық еріткіште (DES 1) 2000 мг/л-ге дейін 256 есе арттырды (9-кесте). Бұл нәтижелер терең эвтектикалық еріткіштер (des 1) Кейбір дәрі-дәрмектердің ерігіштігін және осылайша биожетімділігін айтарлықтай жақсарта алатынын көрсетеді, бұл оларды фармацевтика өнеркәсібінде қолдануға уәде береді.

https://doi.org/10.48081/YMSA5453

2024

Выпуск 4

В данной статье основное внимание уделяется анализу существующих методик инвентаризации выбросов загрязняющих веществ, исходящих от предприятий нефтеперерабатывающей промышленности Казахстана, и их сравнению с европейским подходом. Основной целью исследования является оценка эффективности текущей методики учета выбросов и её усовершенствование за счет внедрения европейских стандартов мониторинга и оценки. Работа акцентирует внимание на значении точности данных о выбросах для минимизации экологического ущерба. Описана европейская методика, основанная на учете специфики используемых видов топлива, технологий и коэффициентов эмиссий. Представлены расчеты годовых объемов выбросов загрязняющих веществ (NOx, CO, SOx) для установок ЛК-6У, КТ-1 и УЗК нефтеперерабатывающего завода ТОО «ПНХЗ». Результаты исследования показали, что данные, рассчитанные по европейской методике, в среднем в 2,42 раза ниже официально заявленных предприятием. Наиболее значительное расхождение связано с выбросами оксидов серы, что объясняется различием компонентного состава нефти. Проведен сравнительный анализ, выявлены ключевые отличия и сделаны выводы о необходимости адаптации европейского подхода в условиях Казахстана для повышения точности учета выбросов и улучшения экологической ситуации.

https://doi.org/10.48081/FHYF7593

2024

Выпуск 4

Методы биотехнологии позволяют увеличить качество исходного семенного материала картофеля за счет применения методов апикальных меристем и микроклонального размножения. Использование микроклубней в качестве исходного материала упрощает и удешевляет семеноводческий процесс, облегчая их хранение и транспортировку, по сравнению с микрорастениями. Помимо того, они используются для накопления размножаемого материала в межсезонье, а также для непосредственного выращивания в поле и теплице для получения исходного материала для первичного семеноводства. В статье рассмотрено влияние дозировок препарата α-нафтилуксусной кислоты в составе питательной среды на образование микроклубней картофеля при микроклональном размножении в условиях in vitro. В ходе исследований было выявлено положительное влияние α-нафтилуксусной кислоты на клубнеобразование всех изучаемых сортов картофеля in vitro. Более высокие показатели были получены при добавлении 0,5 мг α-нафтилуксусной кислоты в питательную среду Мурасиге-Скуга. Прирост количества микроклубней по сравнению с контролем составило в среднем по сортам 167 %, при этом отмечено повышение массы микроклубней в среднем по сортам по сравнению с контролем на 187 %. Использование результатов исследований позволит повысить эффективность первичного семеноводства картофеля.

https://doi.org/10.48081/BHYC9363

2024

Выпуск 4

В данной статье представлены исследования по повышению коэффициента размножения картофеля при тиражировании in vitro. Микроклональное размножение картофеля в настоящее время является основой получения первичных семян для размножения ценных и оздоровленных семян картофеля. Совершенствование технологии получения микроклубней картофеля in vitro позволяет расширить период наращивания семенного материала за счет круглогодичного выращивания, что повысит эффективность программ клонального микроразмножения картофеля. К основным преимуществам метода наращивания микроклубней относится снижение трудовых затрат на поддерживание растений-регенерантов в культуре, возможность продолжительного хранения микроклубней и отсутствие сезонности выращивания. Объектами исследования являлись микрорастения картофеля сортов Садон, Гулливер, Кумач. В ходе исследований были использованы питательные среды на основе минерального состава Мурасиге–Скуга с добавлением агар-агара и без, а так же с различным содержанием сахарозы, а так же было исследовано влияние различных культуральных сосудов на эффективность получения микроклубней в культуре in vitro. В результате экспериментов и анализа полученных данных было выявлено, что для наращивания микроклубней культуральные сосуды размером 18х18х20 см являются более оптимальными. При изучении влияния состава питательных сред наибольшие результаты были получены при использовании агаризованной с содержанием сахарозы 2% на первом этапе и жидкой с содержанием 8% сахарозы на втором этапе. Внедрение оптимизированной технологии наращивания микроклубней картофеля in vitro в производственный процесс будет способствовать увеличению выхода стандартной фракции микроклубней, что повысит качество меристемного посадочного материала картофеля и в итоге выход полученных оригинальных семян.

https://doi.org/10.48081/DRSY6265

2024

Выпуск 4

The article examines the study of microorganisms isolated from traditional fermented dairy products with the aim of developing starter cultures for the production of functional dairy products specific to the Pavlodar region. The research focused on the physiological and biochemical properties, antibiotic resistance, antagonistic activity, and biocompatibility of lactic acid bacteria, including Lactobacillus gallinarum, Streptococcus thermophilus, Lactococcus lactis subsp. lactis, and Lactobacillus fermentum. These strains were selected for further study due to their high metabolic activity, ability to efficiently produce lactic acid, antagonistic activity against pathogenic microflora, and resistance to unfavorable production conditions. The methodology involved the isolation of pure cultures using various nutrient media, biochemical analyses, and the evaluation of the technological potential of the isolated strains. The selected strains demonstrate potential for the creation of direct-inoculation starter cultures capable of improving the quality and safety of fermented products, as well as meeting the growing demand for functional food products. The article discusses the prospects of utilizing these starter cultures to produce probiotic-rich products, such as yogurt, kefir, and others, with high nutritional value. The results lay the groundwork for the industrial implementation of technologies aimed at producing high-quality fermented dairy products that support consumer health and contribute to the development of the regional dairy industry.

https://doi.org/10.48081/JCXY6254

2024

Выпуск 4

Мақала қырдың қызыл сиырының генетикалық полиморфизмін және өнімділігін зерттеуге арналған, бұл тұқым санының сындарлы деңгейде азаюына байланысты өзекті мәселе болып отыр. Қырдың қызыл сиырының генетикалық қорын сақтау және оның өнімділік әлеуетін арттыру қажеттілігі зерттеудің негізі болып табылады. Сүт өнімділігінің маркерлері ретінде CSN3, LEP және LALBA гендері қарастырылды. Зерттеулер Сібірдің құрғақ далалық аймағындағы 100 сиырдан тұратын топта жүргізілді. Талдау үшін молекулалық-генетикалық әдістер қолданылды: ДНҚ амплификациясы, агароза гелінде электрофорез және зоотехникалық өнімділік көрсеткіштерін бағалау. Зерттеу нәтижелері бойынша CSN3BB генотипінің жиілігі 15 %-ды құрағаны анықталды, бұл сүттің ірімшік жасауға жоғары жарамдылығын көрсетеді. LEPTT генотипі сүттің май мен ақуыз құрамының жоғары болуымен ерекшеленді, ал LALBAAA генотипі сүттің жалпы сауымы мен ақуыз мөлшерінің артуымен байланыстырылды. Генотиптердің сапалық және сандық көрсеткіштермен тұрақты байланысы анықталды. Алынған деректер генетикалық маркерлерді селекциялық бағдарламаларды жақсарту және сирек тұқымды сақтау мақсатында қолдануға болатындығын дәлелдейді. Бұл зерттеу жануарлардың генетикалық және өнімділік көрсеткіштерін кешенді бағалау қажеттілігін көрсетеді және қырдың қызыл сиырларын тиімді селекциялауға арналған маңызды ғылыми негізді қамтамасыз етеді.

https://doi.org/10.48081/JWVD3833

2024

Выпуск 4

This study focuses on the use of the growth stimulator «Energen» in barley malt production to accelerate biochemical processes. The experiment was conducted on «Vorsinsky 2» barley treated with «Energen» at a concentration of 0.6 g/dm³. The results demonstrated an increase in amylolytic activity from 345.9 to 432.2 units/g and proteolytic activity from 68.9 to 94.6 units/g. This facilitated the improved hydrolysis of carbohydrates and proteins and increased malt extractivity to 83.2 %. The application of the preparation reduced the saccharification duration of laboratory wort from 18 to 15 minutes. The high enzymatic activity enables the use of malt with hard-to-dissolve raw materials and eliminates the need for corrective measures. The method is also recommended for barley with a high protein content, as the accumulated enzymes ensure proteolysis to regulatory values. Thus, the stimulation of biochemical processes with «Energen» improves the technological and quality indicators of malt, optimizing its production process.

https://doi.org/10.48081/AOYO5430

2024

Выпуск 4

The article presents a review of the experience of construction waste recycling in Asian countries, with a focus on the examination of successful strategies and practices that have been implemented in Japan, South Korea, and Singapore. As a consequence of the ongoing process of urbanization and the concomitant increase in construction activities in the region, the problem of construction waste management is becoming increasingly urgent. As reported by the World Bank, the Asia-Pacific region generates more than 1.5 billion tons of construction waste on an annual basis, necessitating the urgent implementation of recycling and reuse solutions. In comparison with Asian countries, the article also examines the problem of construction waste recycling in Kazakhstan, emphasizing the relevance of this topic in the context of a growing construction sector and increasing waste volumes. The quantity of construction waste generated in the country is reaching a considerable magnitude, with only a modest proportion of it being recycled, thereby creating significant environmental and economic challenges. The article examines existing recycling practices and technologies, including concrete recycling, wood and metal waste use, and examples of successful recycling implementation. The article identifies the challenges faced by construction companies, including a need for more infrastructure, low awareness, and economic barriers

https://doi.org/10.48081/TNAO2663

2024

Выпуск 4

Бұл мақалада қорғасынның жануарлар мен адамдарға әсері туралы әдебиеттерге шолу жасалады. Қоршаған ортаға түсетін қорғасынның негізгі көздері қарастырылады, олардың ішінде келесі салалардың ағынды сулары ерекше қауіпті болып саналады: металлургия, металл өңдеу, машина жасау, химия, химия-фармацевтика, мұнай-химия, сіріңке, фитоматериалдар жасау. Соңғы уақытта әлемдік автомобиль паркі атмосфераға түсетін қорғасынның негізгі көзі болып саналады. 1 литр қорғасын бензинін жағу кезінде ауаға 200-400 мг қорғасын түсетіні анықталды. Қоршаған ортаға қорғасын қосылыстарының бөлінуі нәтижесінде олар топырақта, суда жиналып, ол жерден өсімдіктерге, азыққа, одан адам мен жануарлардың ағзасына таралады. Жануарлардағы негізгі физиологиялық процестерге қорғасынның жоғары концентрациясының әсерін зерттейтін және олардың тіршілік әрекетіне металдың уытты әсерінің негізгі себептерін анықтайтын зерттеулердің нәтижелеріне ерекше назар аударылады. Зерттеу нәтижесінде жануарлардың денесінде қорғасынның жиналу реттілігі белгіленді, осылайша бұл органдар нысана-мүшелер және организмнің интоксикация көрсеткіштері болып табылады. Қорғасынның ағзаға аэрозоль және шаң түрінде түсуінің негізгі жолдары: ингаляциялық, тері және шырышты қабаттар арқылы. Әдеби мәліметтерді талдау жоғары концентрацияда қорғасын терінің, бұлшықеттердің және сүйектердің жасушаларына енеді, ал соңғысынан кальцийді ығыстырады деген қорытынды жасауға мүмкіндік берді. Қорғасын тамақта кальций мен темір жеткіліксіз болғанда және D дәрумені артық болғанда асқазан-ішек жолдары арқылы сіңеді. Сүйектердегі қорғасынның жартылай шығарылу кезеңі 2 жылдан 5 жылға дейін. Ол сондай-ақ бүйректе, бауырда және май тінінде жиналады. Қорғасынның негізгі зерттелген әсер ету механизмі оның жасуша мембраналарының құрылымы мен өткізгіштігіне әсері, атап айтқанда эритроцит мембранасының қасиеттерін өзгерту. Қорғасын, сонымен қатар, гемоглобинмен ерімейтін комплекстер түзеді, сондықтан эритроциттердің өмір сүру ұзақтығы қысқарады. Одан басқа, қорғасын иондары белоктардың сульфгидрил топтарымен, атап айтқанда ферменттермен әрекеттесіп, тұрақты қосылыстар – меркаптидтер түзіп, әртүрлі ферменттік жүйелерді блоктайтыны белгілі. Осылайша, қорғасын қосылыстары адам ағзасы үшін өте қауіпті, олар жоғары өткізгіштікке ие және әртүрлі функционалды жүйелерге кең әсер етеді.

https://doi.org/10.48081/XZEU8630

2024

Выпуск 3