This review article describes a contagious infectious disease of many domestic and wild animals, pasteurellosis, characterized by an acute course with manifestations of septicemia, lobar inflammation and edema of the lungs, pleura, and in subacute and chronic course – purulentnecrotic pneumonia, arthritis, mastitis, keratoconjunctivitis, endometritis and sometimes enteritis. Modern methods of prevention and diagnosis of the disease are described. Diagnosis of pathology is carried out mainly by bacteriological methods, serological methods are used as auxiliary ones. Treatment of pasteurellosis includes etiotropic antibiotic therapy, detoxification, antipyretic and other symptomatic agents. The combination of preventive measures allows farmers to maintain the health of economically significant animals at the proper level. This process is based on close cooperation and dialogue between farmers and veterinarians. The disease of young animals in many cases can lead to death in the absence of symptomatic treatment. Therefore, prevention measures are very important than the fight against an already existing disease.

https://doi.org/10.48081/BKFU8924

2021

Выпуск 4

This paper presents the research on the zygotes production, evaluation and transfer in Simmental and Kazakh whitehead cows and heifers, bred in the North-East of Kazakhstan. It was identified that, by applying the German drug «Pluset» in an optimal dose, the average numbers of embryos that can be recovered from the Simmental breed are 8,2 from a cow and 6,4 from a heifer. 66,0 % of embryos from cows were transferable, 17,0 % were non-transferable, 17,0 % of ovicells were unfertilized. Embryos recovered from heifers were identified as transferable 53,1 %, non-transferable 21,9 % and 25,0 % as unfertilized ovicells. The study showed that the embryos recovered from cows and heifers can be found in various stages of development: early morula, compact morula, early blastocyst, blastocyst, hatching and expanded blastocysts. A Kazakh whitehead cow produces 1,3 embryos more than a Simmental cow. The percentage of developed embryos was 45 % in total transplanted embryos. It was determined that the embryos transferred into heifers develop better than embryos transferred into mature cows.

https://doi.org/10.48081/DMYS6166

2021

Выпуск 4

На сегодняшний день биодизельному топливу уделяется большое внимание как заменителю нефтяного дизельного топлива из-за его экологических преимуществ. Однако использование чистых растительных масел не только нерентабельно, но и занимает место для производства продуктов питания, поэтому целесообразно использовать отработанное растительное масло. Метанол опасное и токсичное вещество, обладающее высокой пожаро- и взрывоопасностью, поэтому следует исследовать возможности применения этанола в реакции переэтерификации. Проведено множество исследований, показывающих влияние различных катализаторов на процесс переработки отработанного растительного масла. Основные как гомогенные, так и гетерогенные катализаторы малоприменимы вследствие сильного омыления продуктов реакции. Гомогенные кислотные катализаторы требуют очистки продуктов реакции от катализатора. Наибольшего внимания заслуживают гетерогенные кислотные катализаторы. К их преимуществам можно отнести нечувствительность к содержанию свободных жирных кислот, одновременное протекание реакций этерификации и переэтерификации, легкое отделение катализатора, легкую регенерацию катализатора и меньшую коррозионную активность. Перспективными также являются ферментативные. Рассмотрено влияние ультразвукового и микроволнового излучения на процесс переэтерификации. Они позволяют эффективнее осуществлять массо- и теплоперенос, но эффективны лишь на небольших реакторах, вследствие малой глубины проникновения.

https://doi.org/10.48081/MYDQ7323

2021

Выпуск 4

Для более эффективного освобождения сортов картофеля от вирусных инфекций и получения, оздоровленных меристемных линий проведено апробирование методики термотерапии микрорастений по сравнению с термотерапией клубней. Применение термотерапии микрорастений позволяет создать условия для роста апикальной части при температуре плюс 38 ºС, при термотерапии клубней биоматериал находится при более низком диапазоне плюс 36,5–37 °С. Благоприятным фактором при применении термотерапии микрорастения является то, что при воздействии высоких температур у растений в пробирочной культуре сохраняется влажность, а у ростков наблюдается подсыхание верхушек. Экспозиция поддержания биоматериала при высоких температурах зависит от сорта. Лучшие результаты получены в экспозициях превышающие поддержание максимального температурного диапазона более 8 суток. В результате проведения меристемно- тканевых процедур по оздоровлению 10 сортов картофеля с применением термотерапии клубней получено 4 здоровых меристемных линий, после термотерапии микрорастений – 14 линий. Применение нового способа оздоровления позволил увеличить выход здоровых меристемных линий в 3,5 раза по сравнению с традиционным способом. Использование данной методики позволит повысить эффективность оздоровления растений от вирусов, а, следовательно, и качество исходного материала для первичного семеноводства картофеля.

https://doi.org/10.48081/TYPL7919

2021

Выпуск 4

В данной статье представлены международные и отечественные данные по заболеваемости сердечно-сосудистыми заболеваниями, реализуемые государственные программы РК по снижению смертности от болезней системы кровообращения, доказанные факторы риска нездорового образа жизни, такие как курение, малоподвижный образ жизни, неконтролируемое течение артериальной гипертензии, избыточная масса тела, неправильное питание, способствующие развитию и прогрессированию сердечно- сосудистых заболеваний, их взаимосвязь. Анализ заболеваемости данной патологией демонстрирует их рост и омоложение. Коварство болезней системы кровообращения заключается в поражении и инвалидизации экономически активного населения РК. В Казахстане зарегистрировано около 2 млн. человек, страдающих хроническими сосудистыми заболеваниями сердца – 12 % трудоспособных граждан страны. Согласно исследованиям, только 30 % снижения смертности от сердечно-сосудистых заболеваний может быть обеспечена за счет развития лекарственной терапий и клинических вмешательств, в то время как изменение привычек в образе жизни, среди которых можно назвать правильное питание, контроль за течением гипертонической болезни, физические упражнения и прекращение курения на 70 % могут предотвратить сердечно-сосудистое заболевание или облегчить его течение. В статье наглядно показана степень корреляции состояния сердечно-сосудистой системы человека с образом его жизни и поведенческими факторами риска.

https://doi.org/10.48081/QJDL8421

2021

Выпуск 4

Бұл мақалада жабайы өсетін дәрілік өсімдік жіңішке жапырақты күреңот туралы ақпарат берілген, оның ботаникалық атауы – Chamaenerion Seg. Chamaenerion Seg. антипролиферативті, қабынуға қарсы, иммуномодуляциялық, антиоксидантты, сондай- ақ микробқа қарсы белсенділікті қамтитын емдік қасиеттеріне байланысты ежелден бері белгілі. Жіңішке жапырақты күреңоттың биохимиялық құрамы зерттелді, оның дәрілік қасиеттері туралы мәліметтер келтірілген. Күреңот биологиялық белсенді заттардың, дәрумендердің, өмірлік маңызды макро- және микроэлементтердің құнды көзі болып табылады және дәстүрлі медицинада қолданылады. Әр түрлі мамандар жүргізген қолданыстағы зерттеулердің нәтижелерін, ғылыми және тарихи фактілерді талдау, жоғарыда аталған түр дәрілік ғана емес, сонымен қатар құнды өсімдік шикізаты ретінде де кеңінен қолданылатынын көрсетті. Функционалды тағамдық қоспалардың құнды көзі ретінде жіңішке жапырақты күреңотты пайдалану туралы мәліметтер бар. Chamaenerion Seg. шөп сығындысы «Качотта» түріндегі жартылай қатты ірімшікті байыту үшін, қанықпаған және қаныққан май қышқылдарының құрамын арттыру үшін айран өндіру технологиясында қолданылған. Сондай-ақ, Chamaenerion Seg. шикізаты геродиетикалық тамақтану үшін фитошай мен кофе сусынын өндіру үшін қолданылады.

https://doi.org/10.48081/CDGV1853

2021

Выпуск 4

Мақала бүгінгі таңдағы өзекті мәселе, мемлекетіміздің шикізат өндіруінің кесірінен қоршаған ортамыз ауыр металдардан зардап мөлшерін төмендету үшін зерттелген. Қазіргі жағдайда, экожүйелерге антропогендік жүктеме үнемі өсіп, олардың тұрақтылығы белгілі бір шектеулерге ие болған кезде, қоршаған ортаны тазартудың әртүрлі биологиялық әдістері үлкен қызығушылық тудырады. Бұл әдістер ақылға қонымды және қауіпсіз деп саналады, өйткені олар табиғатта кездесетін табиғи механизмдерге негізделген. Осындай әдістердің бірі – фиторемедиация-қоршаған ортаны тірі өсімдіктердің көмегімен әртүрлі ластаушы заттардан тазарту. Жұмыстың мақсаты- ластанған топырақты фиторемедиациялау технологияларында пайдалану және аймақтық жағдайларда экологиялық қауіпсіз өсімдік шаруашылығы өнімдерін алу үшін өсімдіктердің әртүрлі түрлерімен зерттеу және ауыр металдармен ластанған топырақты галофит өсімдіктерімен фиторемедияциялау туралы жазылған. Тәжірибелерге пайдаланылған галофиттердің барлығы да кадмий және қорғасын секілді өте улы ауыр металдарды тамырына сіңіріп, жинай алатын қабілет көрсетті. Тексерілген ауыр металдардың ішінде галофиттер кадмийді көбірек тамырына сіңіретінін көрсетті. Сораңшөп (Salicornia) галофитінің тамыры мен жапырақтарында берілген ауыр металдар шамамен алғанда бірдей мөлшерде жиналды. Ал, ажырық (Aeluropus) галофитінің жапырақтарында оның тамырымен салыстырғанда ауыр металдардың барлық түрлері әлдеқайда көп жиналтыны дәлелденді.

https://doi.org/10.48081/KMED2646

2021

Выпуск 4

The article is devoted to the aspects of the use of hormonal preparations in agricultural crop production. Plant growth processes are largely determined by internal factors among which hormonal regulation occupies the main place. The study of plant growth patterns is of great importance for the development of methods of modeling, programming and forecasting the yield of agricultural plants. Growth regulators of hormonal nature have shown their effectiveness in solving many problems: in cultivation of various agricultural and technical crops, for example, to increase plant resistance to stress factors of different nature, induction of plant defenses, sexualization, flowering, acceleration of fruit ripening, increase of valuable substances content, induction of root formation, increase of mechanical strength of tissues and most importantly increase the yield characteristics of cultivated crops. However, there is still no developed theory of directed synthesis of growth regulators of hormonal nature. The deciphering of the mechanisms of action of endogenous growth regulators is the most important task of biotechnological science. Its solution will significantly expand the opportunities for controlling plant ontogenesis and the formation of their qualitative and productive indicators, which is necessary for increasing the efficiency of agricultural production.

https://doi.org/10.48081/EZRR6812

2021

Выпуск 4

Мақалада Cerasus Tianschanica өсімдігінің жеміс сығындысының ақ егеуқұйрықтар қанының гематологиялық көрсеткіштеріне әсерін анықтау жұмыстары талқыланды. Өсімдік материалы ретінде Тянь-Шань шиесі (Cerasus Tianschanica) 2020 жылы сәуір айында Cerasus Tianschanica өciмдiк жемісі Aлмaты облысынан Сөгеті тауынан жинaп aлынды. Зерттеуге 8 айлық, тұқымы белгісіз, орташа салмағы 180–250 г болатын зертханалық 30 ақ егеуқұйрықтар пайдаланылды, олар жалпы 5 тәжірбиелік топқа бөлінді. 1-топ бақылау тобы ретінде қарапайым жеммен тамақтандырылды, 2-топ майлы азықпен, 3-топ майлы азықтыққа Cerasus Tianschanica өсімдігінің жемісінің сығындысы қосылған затпен, 4-топ спиртпен, 5-топ спирт және Cerasus Tianschanica Poljak. өсімдігінің жемісінің сығындысы қосылған азықтықпен қоректендірілді. Зерттеу жұмысы зертханада қан көрсеткіштерін анықтау әдістері арқылы жүргізілді. Зерттеу жұмысынан алынған нәтижелерге сүйене отырып токсин және маймен азықтандырғаннан кейінгі ақ егеуқұйрықтар қанының биохимиялық көрсеткіштеріндегі холестерин, глюкоза, қан белоктарының жоғарылауы гиперлипидемия және қан диабеті ауруларына себепші болды. Қанда глюкоза концентрациясының жоғарылауы тәжірибелік топтарда ұйқы безі қызметінің нашарлауынан, соның салдарынан глюкозаның тіндік жасушаларға енуін қамтамасыз ететін инсулин қызметінің бұзылуы әсерінен жүзеге асады. Cerasus Tianschanica дәрілік өсімдігінің жемісі қанның биохимиялық көрсеткіштеріне оң әсер етіп, бауыр, бүйрек және гиперлипидемия сияқты аурулардың дамуына тосқауыл болады. Бұл өсімдікті болашақта өңдеу арқылы дәрілік препарат ретінде ұсынуға болады.

https://doi.org/10.48081/WAGT2542

2021

Выпуск 3

Перед растениеводством Казахстана в XXI веке стоят такие вызовы, как изменение климата, опустынивание, засоление и деградация почв, нехватка поливной воды. В условиях рискованного земледелия эти проблемы дополнительно затрудняют планирование урожая. Выращивание зерновых и овощных культур становится все более рискованными и менее рентабельными сферами бизнеса. В то же время пандемия COVID-19 выявила уязвимость отечественной фармацевтики и показала необходимость развития лекарственного растениеводства. В данной работе показана возможность диверсификации растениеводства Казахстана за счет внедрения в севообороты солодки уральской с широким применением её в качестве фитомелиоративной культуры на вторично засоленных почвах, а также на участках, непригодных для традиционных сельскохозяйственных культур. Дается обзор хозяйственного потенциала солодки для пищевой и фармацевтической промышленности. Описывается собственный опыт внедрения солодки в культуру в условиях умерено засушливой степной подзоны Казахстана. В статье приводятся данные о перспективе возделывания кипрея узколистного в условиях северо-востока Казахстана и его применения в сельском хозяйстве и пищевой промышленности. Показана возможность использования лекарственных растений для производства веников для бани, что может дать дополнительные возможности для агропромышленного комплекса.

https://doi.org/10.48081/ILUR4309

2021

Выпуск 3