Бұл мақалада Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындарының химиялық мамандықтарының студенттеріне ұсынылатын «Заманауи әлемдегі химия» элективті курсының оқу-әдістемелік кешенінің мазмұны мен құрылымы талқыланады. Сабақтың барлық түрлерінің мазмұны материалды игеруді жеңілдететін белгілі бір логикалық дәйектілікте орналасқан күнтізбелік жоспар бойынша курстың бағдарламасы құрастырылған. Болжамды курс бағдарламасы, күнтізбелік-тақырыптық жоспар, бір семестрдегі барлық сабақ түрлері үшін сағаттарды бөлу ұсынылады. Курстың мақсаты - Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарының химиялық мамандықтары студенттерін қазіргі заманның ғаламдық мәселелермен және оларды шешуде химияның рөлімен таныстыру. Нәтиженің ерекшелігі - бағдарлама ұсынылып қана қоймай, сонымен қатар кез-келген оқытушыға оны өз материалдарымен өзгертіп, толықтыра отырып, оны іс жүзінде қолдануға мүмкіндік беретін курс бойынша оқу құралы дайындалды. Осы курстың материалдарын жаратылыстану-математикалық, техникалық, медициналық және басқа профильдегі кез-келген басқа оқу орындары пайдалана алады. Ұсынылатын курстың интернет желісінде жарияланғаннан осындай курстардан келесідей айырмашылықтары бар: біріншіден, ол химия саласындағы физика, биология және география ғылымдары жетістіктерін ескеретін пәнаралық сипатта болады; екіншіден, ол тереңірек сипатқа ие, өйткені ол мектеп оқушыларына емес, Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған.

https://doi.org/10.48081/CRYR9860

2021

Выпуск 1

Приведены характеристики изменчивости температурных данных с 1948 по 2020 годы по метеорологической станции Павлодар (52°30’, 76°93’). Получены статистические данные по температуре, которые составили: среднемесячная температура 2,83+0,15 °С, лимиты (-0,6- 5,72 °C), среднеквадратическое отклонение σ =1,24, коэффициент вариации Сv=43.8 %. В различные периоды наблюдаются изменения температуры воздуха, сопровождаемые резкими скачками, плавными спадами и повышениями. За весь период исследования отмечен рост температуры на 40,5 %. С 2000 годов значения температуры начинают расти и достигают в сумме до 445,5 °С. В последние два десятилетия наблюдается рост температуры и изменение показателя суммарной величины температуры по десятилетним периодам. На протяжении 1980-2020 гг. наблюдается практически устойчивый тренд роста суммарной величины температуры с 375,1 до 445,5 °С. При этом с увеличением суммы температур за определенный период снижается вариабельность среднегодовых температур этого периода (r=-0,57). Установлено, что современный период изменения температуры, осадков, наличия экстремальной водности, можно рассматривать как некий возмущенный режим климатической системы, причем возмущенным именно в сторону глобального потепления.

https://doi.org/10.48081/HVQG4433

2020

Выпуск 4

Для получения субъективной оценки жителей г. Павлодара о качестве жизни в условиях современной экологической обстановки проведен опрос с использованием Анкеты. Всего было опрошено 72 человека, из них 60,3 % женщин и 39,7 % мужчин. Более 2/3 опрошенных считают, что живут в экологических условиях, неблагоприятных для проживания. Крупные источники загрязнения окружающей среды, способствуют ухудшению экологической обстановки в районе их проживания. Подавляющее число жителей считают, что экологическая обстановка ухудшилась за последние десять лет. 80 % жителей считает, что центр города и Усольский микрорайон являются благополучными районами для проживания. Жители связывают ухудшение своего здоровья с загрязнением окружающей среды. Они связывают состояние своего здоровья с экологической обстановкой в городе и видят угрозу своему здоровью от неблагоприятной экологической обстановки. Отрицательного влияния на экологическую ситуацию оказывают промышленные предприятия, развитие автотранспорта и недостаточное внимание к этой проблеме городских и республиканских властей. По мнению жителей Павлодара для улучшения экологической ситуации в городе нужно сделать акцент на расширении зеленых насаждений и совершенствовании очистных сооружений.

https://doi.org/10.48081/YXMX3773

2020

Выпуск 4

Шие жоғары бағалы, кең таралған сүйекті өсімдік, жеміс дәмі қышқылдық пен тәттілік үйлескен, өнеркәсіптік пен шаруашылықта қолдану саласы кең. Шие мәдениетін көптеген аймақтарда өсіруге болады, ең бастысы шие сұрыпын таңдау барысында аймақтың биологиялық, экологиялық факторларын зерттеп, шие сұрпының сол аймақтың биотикалық және абиотикалық факторларға төзімділігін бағалау қажет. Шаруашылықтағы қолданысынан басқа эстетикалық жағы да бар, гүлдеу кезеңіндегі ақ гүлдер шоғыры көзге де, жанға да жағымды. Шие сұрыптарының түржинағының шектеулі болуының себептері осы регионның абиотикалық және биотикалық факторларына төзімділігінің төмен болуында. Жоғарыда айтылған мәселе салдарынан өндірістік және әуесқойлық бақшаларада жаңа жоғары өнімді, жағымсыз факторларға төзімді және жоғары сапалы жемісті шие түржинағын шаруашылық-биологиялық бағалау және ұсыну қажеттіліктері туындайды. Бұл мақалада біз әр түрлі түрге жататын сұрыптардың белгілерін бағаладық. Біздің аймақта өсіру мүмкіндігін бағалау үшін, сұрыптардың шаруашылық-құндылық қасиеттері (жеміс массасы, дәмдік қасиеттері, жұмсақ етінің консистенциясы, жемісінің түсі, бұтақтың өнімділігі) бағаланды. Біз кәдімгі шиенің Любская, Владимирская сұрыптары; дала шиесінің Ашинская, ерте Алтай сұрыптары, киізді шиенің Огонек сұрыптарын зерттедік.

https://doi.org/10.48081/KJQC4376

2020

Выпуск 4

This work presents data on the study of the possibility of using the natural polysaccharide chitosan and a synthetic polymer of polyvinyl alcohol as a matrix for creating a polymer form in the form of a film with prolonged drug release. Eye films based on chitosan, as well as on the basis of chitosan and polyvinyl alcohol, have been developed by obtaining a composite injection. The immobilization of antibiotics in polyvinyl alcohol films leads to a pronounced prolongation of the antibiotic action, at the same time, it significantly increases the penetration of the drug into the tissues and eye fluids, providing the necessary therapeutic concentration for 1 day, which certainly becomes a significant advantage of antibiotic administration methods. To study the yield of drugs from polymer dosage forms, the method of UV spectroscopy was used. The influence of the concentration of drugs on the dynamics of their release from polymer films in «in vitro» conditions was studied. It was found that their chitosan / PVA film has a longer release of the drug, which is indicative of a prolongation effect. The results which were obtained indicate the possibility of using a dosage form based on biocompatible high molecular weight compounds to create therapeutic systems with a diffusion mechanism of drug release.

https://doi.org/10.48081/AOUB1216

2020

Выпуск 4

В данной статье предоставлена информация об управлении твердыми бытовыми отходами в городе Павлодар. В статье представлены методики исследования состояния почвы в зоне воздействия полигона города Павлодар и проведена оценка эколого- геохимического состояния почвы, которая проводилась в рамках магистерской диссертации «Экологическая характеристика полигона твердых бытовых отходов г. Павлодар и разработка рекомендаций по управлению процессами обращения с ними». Целью проведенной работы было установить реальную картину воздействия полигона на состояние почв тяжелыми металлами и оценить опасность экологической обстановки.

https://doi.org/10.48081/WDTU1429

2020

Выпуск 4

Данная статья заключает в себе концепцию модернизации поршневого компрессора 4М16-45 – 35/55, предназначенного для циркуляции водорода и водородосодержащего газа (98 % объемных) по системе гидроочистки вакуумного дистиллята, которая была разработана в рамках магистерской диссертации по теме «Модернизация поршневого компрессор с оптимизацией рабочего процесса гидроочистки вакуумного дистиллята». В статье представлены технологические аспекты модернизации, перечислены этапы реализации разработки. Рассмотрены методы, практические, а также теоретические составляющие проекта оптимизации. Произведены анализ компетентности технологии в нынешних глобальных тенденциях, состоятельности усовершенствования как таковой. Были охарактеризованы положительныефакторы воздействия модернизации на эффективность работоспособности системы. В след за тем оценены отрицательные аспекты, которые вследствие были устранены. В данной модели повышения производительности показаны последовательная и технологически ориентированная конфигурация формирования целостности предложения. Осуществлены контроль за полномерностью и завершенностьювыполнения поставленной задачи, последовательностью этапов реализации. Данная концепция заключает в себе увеличение продуктивности (КПД), понижение ресурсозатрат на обслуживание и ремонт данного компрессорного оборудования. На данный момент эксплуатация устаревшего оборудования на нефтехимическом производстве оказывает отрицательное воздействие на промышленность в целом. Внедрение инновационных технологий является неотъемлемой составляющей для дальнейшего развития отрасли нефтепереработки и обязательным процессом в целом и в частности.

https://doi.org/10.48081/PDCF7260

2020

Выпуск 4

Соңғы жылдары медицина, биология және ветеринария ғылымдары салаларында эмбрионды трансплантациялау әдісін кеңінен қолдануда. Донорлар мен реципиенттердің физиологиялық жағдайын гормональды препараттарды қолдану арқылы реттеу жүргізіледі. Қазақстанда қой шаруашылығы ауыл шаруашылығының дәстүрлі саласы болып табылады. Айта кету керек, өнімділік қасиеттері бойынша генетикалық іріктеуден басқа, қой шаруашылығын жақсартудың маңызды факторы репродуктивті тиімділік болып табылады. Қой мен ешкілердің бақыланатын өсімін молайту үшін қолдан ұрықтандыру, эмбриондарды трансплантациялау, сондай-ақ эмбриондарды in vitro телу технологиялары пайдаланылады. Сонымен қатар, клондау және трансгенез сияқты басқа биотехнологияларды дамыту үшін ооциттік және эмбриональды әдістер қажет. Алайда, ұсақ малдың in vitro эмбриондарын өсіру эмбриондарды трансплантациялаудың ең танымал бағыты болса да, in vivo эмбриондарын қолдану арқылы көбею ең сәтті болып табылады.. Сондықтан асыл тұқымды жануарлардың санын көбейту кезінде эмбриондарды трансплантациялаудың in vivo әдістеріне маңызды рөл беріледі. Бұл жағдайда жоғары өнімді аналық бездердің бақыланатын овуляциясы маңызды шарт болып табылады. Аналық бездердің суперовуляторлық реакциясының сандық (овуляция саны, эмбриондардың өнімділігі) және сапалық (эмбриондардың өміршеңдігі) көрсеткіштері гонадотропиндердің дозасына байланысты екені белгілі. Сонымен қатар, қойларда қолданылатын дозалардың нақты белгіленген параметрлері жоқ, өйткені препараттың дозасы түрге, тұқымға, көбею кезеңіне және басқа сыртқы (қоректену) және ішкі (фолликулогенез) факторларға қатысты түзетіледі. Осыған байланысты жергілікті қой тұқымдарының гендік қорын сақтау және оларды ұтымды пайдалану мәселесі өте маңызды. Жергілікті популяциялар мен қой тұқымдарының тұқым қуалайтын белгілері-олардың төмен құнарлылығы, сонымен қатар дала аймағының төтенше жағдайларына жоғары бейімделуі (құрғақ климат, температураның кенеттен өзгеруі) және ауруларға жоғары төзімділік. Аналық бездің гормоналды ынталандыруы мұндай өнімділігі төмен қойларда суперовуляцияны тудыру үшін кеңінен қолданылады. Мақалада отандық ғалымдардың қойлардың суперовуляциясын ынталандыру және қой эмбриондарын трансплантациялау жөніндегі ғылыми еңбектеріне шолу келтірілген. Отандық және шет елдік ғылыми әдебиеттерді талдау суперовуляция туғызу, донорды жасанды ұрықтаныдру, эмбриондарды бөліп алу және сапасын бағалап, тасымалдау сияқты биотехнологияның заманауи жетістіктерін қолданудың нақты қой шаруашылығындағы өсімді иолайтуғы қосатын үлесін дәлелдеуге мүмкіндік берді.

https://doi.org/10.48081/PIWV4119

2020

Выпуск 4

В данной статье представлен химический и минералогический состав особо упорной золотосеребряной руды углеродисто- терригенной формации месторождения Бакырчик Восточного Казахстана. Руды данного месторождения являются по запасам золота объектом мирового значения. Исследованиями технологических свойств уникального минерального сырья определена причина сложности переработки рудного материала, которая заключается в наличие тонкодисперсного углеродистого вещества, обладающего прег-роббинговой активностью. Данное углеродистое вещество обусловливает значительный расход флотореагентов, большие потери благородных металлов и препятствует аффинированию золота. Подобраны технологический и реагентный режим, который обеспечивает практически полное и селективное выделение за одну стадию флотации всей массы гидрофобного углеродистого вещества из рудного сырья, измельченного до 80 % класса − 0,074 мм, благодаря совокупному воздействию при незначительных затратах вспенивателя − флотола-B, собирателя − осветленного керосина и депрессанта углеродистого вещества − жидкого стекла. Выход углеродистого концентрата, содержащего 16,4 % органического углерода и 0,8 г/т золота, составляет 26,4 %. В результат предварительного вывода углеродистого вещества существенно повышаются технические и экономические показатели извлечения, обогащения и рафинирования благородных металлов руды месторождения.

https://doi.org/10.48081/XEJT5394

2020

Выпуск 4

Статья посвящена проблеме утилизации неорганизованных свалок и полигонов твердых бытовых отходов с помощью рекультивантов на основе цеолитсодержащей породы, механически модифицированной путем специальной обработки ультразвуком и путем пропаривания. Предложено для формирования органического компонента рекультивантов использовать насыщение их переработанными веществами – продуктами разложения твердых бытовых отходов – фильтратом и свалочным газом. Предложено использовать рекультивант марки А для насыщения его фильтратом и рекультивант марки Б для насыщения его свалочным газом из твердых бытовых отходов в целях создания на полигоне грунта для образования растительного слоя. Для получения рекультивантов было предложено использовать найденное оптимальное соотношение модифицированной цеолитсодержащей породы и связующего (каолина) (7:3). Для повышения эффективности рекультиванта марки А предложено добавлять суперабсорбент – полиакрилат натрия. Повышение эффективности рекультиванта марки Б может быть достигнуто путем обработки биопрепаратами – деструкторами органических соединений. Обработка рекультиванта Б бактериями проводится для улучшения его рекультивационных свойств, применение рекультиванта должно привести к деградации биогаза и нейтрализации его токсичного воздействия на окружающую среду. Определено, что расход рекультивантов не превышает 300 кг/т твердых бытовых отходов.

https://doi.org/10.48081/NBDR9297

2020

Выпуск 4