To obtain a good yield of grain crops, including spring wheat, specialists use various techniques to prevent grain losses. One of the factors affecting the yield of spring wheat is the impact of pests. There are about 300 species, but 140 of them are the most significant. Their degree of harmfulness depends on climatic conditions and the phase of vegetation of plants. The main pests of spring wheat are: wheat thrips, meadow moth, bug harmful turtle, bread beetle, dark nutcracker, striped nutcracker, bread bug, common cereal aphid, gray grain scooper and other insects. The following methods of control are used to combat these pests: agrotechnological, biological and chemical. Agrotechnical methods include: observing crop rotation, sowing dates, plowing and weeding the soil on time, timely harvesting of grain crops, cleaning of plant residues from fields. In addition, it is important to use high-quality varieties.

https://doi.org/10.48081/EIUB2298

2023

Выпуск 4

The unique features and prospective applications of Co3O4 nanoparticles to address environmental concerns have attracted significant interest. As a way to produce Co3O4 nanoparticles efficiently, the solution combustion technique is the main emphasis of this study, which also explores the synthesis, characterization, and many applications of these particles. Co3O4 nanoparticles are an attractive choice for energy storage, sensitive sensors, environmental remediation, and catalysis due to their remarkable features, which include their immense surface area, porosity, density, and magnetic properties. Moreover, Co3O4 nanoparticles show potential characteristics in porosity, electrical performance and environmental remediation such as sensitive sensors and water treatment using XRD, SEM, TEM, XPS and BET instruments. Using Co3O4 nanoparticles in smart technology devices offers a different way to accomplish sustainable development objectives like reducing air pollution, slowing down global warming, and water treatment. The comprehensive overview provided by this review highlights the necessity of further research and investigation to fully realize Co3O4 nanoparticles' potential in addressing serious environmental challenges.

https://doi.org/10.48081/XRYB5570

2023

Выпуск 4

The persistent herbicide 2,4-dichlorophenoxyacetic acid (2,4-D) poses a greater risk to the contamination of water bodies, thus asking for other means of reclaiming water and reuse. The conventional treatment processes, however, are generally not capable of removing this contaminant, which makes scientists search for ways to replace them. This study goes deeper into the use of activated carbon as a powerful yet all-surfacing adsorbent with tremendous abilities to eliminate 2,4-D from water. The chemical and physical characteristics of 2,4-D, such as their incompatibility with endosulfan, instability, and hydrophobicity, are some aspects that make purification difficult by the traditional purification method. Activated carbon, retrieved from materials such as the shells of coconuts and even wood, is among the best options with its porosity, as it has an endless surface area for adsorption, thereby increasing the rate of absorption of 2,4-D. Parameters that determine the adsorption behavior, inclusive of pH, temperature, and initial concentration, are discussed in this study to understand how water pollution can be conducted. The study focuses on activated carbon species, in particular powdered, granular, and activated carbon fibers with unique advantages in achieving 2,4-D removal. There are two methods, intrinsic and extrinsic, that can be used to trigger the surface, and the physicochemical action consists of hydrogen bonding between the activated carbon as an adsorbent and cellulose, which is the main determinant of surface activation. Both molecules interact, as is proven in the application of isotherm models such as Langmuir and Freundlich types, which lead some research reports to indicate challenges and future directions requiring refined purification processes, involving AI in predictive modeling, and interdisciplinarity in addressing 2,4-D contamination in surface waters.

https://doi.org/10.48081/INFK8772

2023

Выпуск 4

The article presents the ecological assessment of heating plants operating on solid fuel. Types of negative impact and sources of emission of pollutants from thermal power plants into the environment are given. The degree of air pollution in Pavlodar region is analyzed, including the share of emissions of the city of Ekibastuz. The article is devoted to the environmental assessment of solid fuel heating plants and the development of environmental protection measures on the example of TOO Ekibastuzteploenergo (Limited Liability Company under the laws of the Republic of Kazakhstan). The authors paid attention to the study of the system of operation, technology, and equipment of the Ekibastuz CHP. According to the obtained data, a comparative analysis of pollutant emissions and the dynamics of CO2 emissions is made. Components released into the atmosphere during fuel combustion are nitrogen, sulfur, carbon oxides, soot, and ash. Incomplete combustion, in particular, leads to emissions of hydrocarbons like methane and ethane. Solving the negative environmental impact of heating plants necessitates a comprehensive approach that entails multiple measures. Measures to reduce emissions into the atmosphere are suggested.

https://doi.org/10.48081/IXSV1515

2023

Выпуск 4

Normal flora is a natural and permanent place for a number of human microorganisms (bacteria, fungi, viruses, etc.) that exist under normal conditions without harm to a healthy human body. This is useful for the human body. These microorganisms are called normal flora, and in another term, they are referred to as commensal organisms that feed together with the host. Under normal conditions, the internal organs and systems of the body, such as the pancreas, spleen, liver, bladder, gall bladder, nervous system, and circulatory system, are sterile, but they can also become infected. In addition, a child who enters the world in a sterile form will soon acquire a normal flora through milk, food, and the environment. Normal flora is not the same in all humans but varies from person to person based on differences in their physiological, dietary, age, and geological conditions. First off, harmful bacteria cannot compete with the host for nutrients and intake sites in the terminal portion of the intestinal thanks to the existence of benign bacteria in a healthy person's body. Second, it is resistant to the antibacterial chemicals made by the bacteria in the last section of the intestines. Third, babies' immune systems expand and mature as a result of the buildup of microorganisms in their bodies. The fourth is that gut bacteria create certain crucial dietary components, such vitamin K, which aids in food absorption and digestion. (Although people obtain the required quantity of vitamin K from diet, in the event that there is a shortage of foods high in the vitamin, bacteria generate the vitamin to fulfill the body's requirements.

https://doi.org/10.48081/RXEW9468

2023

Выпуск 4

Бұл мақала Павлодар облысындағы бір-бірінен бірдей қашықтықта орналасқан кейбір көлдердегі хлорофилл-а деңгейін анықтау мақсатында жазылған. Әртүрлі антропогендік әсерлерді ескере отырып, Павлодар облысындағы көптеген көлдердің ішінен зерттеу үшін мақсатты түрде жеті көл таңдалды. Су үлгілері 2022 жылдың көктемінде алынды. Зерттеу мақсатына жету үшін Павлодар облысының аумағы бойынша бір-бірінен шамамен бірдей қашықтықта орналасқан жеті тұщы көл әдейі таңдалды. Салыстырмалы бағалау бірнеше көлдерде байқалған хлорофилл деңгейінде айтарлықтай айырмашылықтарды анықтады. Зерттеу нәтижелері аймақтағы ластанған су бассейндерін анықтап, қоршаған ортаны сақтау үшін шұғыл назар аударуды қажет ететін маңызды аймақтарды атап өтті.

https://doi.org/10.48081/XPXE3406

2023

Выпуск 4

Қалдықтарды сауатты кәдеге жарату және қоқыс дағдарысының алдын алу мәселесі бүкіл әлемдегі мегаполистерде және шалғайдағы елді мекендерде үлкен маңызға ие. Бұл халық санының өсуі, урбандалу мен өндірістік кәсіпорын өнімдерінің өсуінен қалдықтар көлемінің көбеюімен тікелей байланысты. Сондай-ақ түзілген қалдықтарды тиімсіз басқару адам денсаулығы мен қоршаған ортаға орасан зор зиян келтіріп, өлім мен ауру деңгейінің өсуіне ықпал етеді. Әсіресе мемлекетке әлеуметтік және экономикалық тұрғыдан нұқсан келтіреді. Сондықтан бұл мақалада Қазақстан территориясындағы тұрмыстық және өнеркәсіптік қалдықтардың жай-күйін анықтау мақсатында қалдықтарды басқару жүйесіндегі операциялар, яғни кәдеге жарату, сұрыптау мен жою бойынша ұлттық статистика бюросының мәліметтерінің талдауы берілген. Талдау соңғы жылдардағы кәдеге жаратуға түскен тұрмыстық қалдықтар көлемінің төмендеу тенденциясы байқалатынын, оның сандық үлесі үй шаруашылығына жататынын көрсетті. Талданған уақыт аралығында полигонға түскен қалдықтардың тек 0,1 % (2019 жылы) және 1 % (2020 жылы) сұрыпталуы, әрі кәдеге жаратылған қалдықтар үлесінің 5 % аспауы, Павлодар облысында қалдықтарды басқару бойынша операциялардың толыққанды енгізілмегенін, әрі шешімдердің жүзеге асырылуы қажет екендігін көрсетеді.

https://doi.org/10.48081/IBBU7744

2023

Выпуск 4

Бұл мақалада күміс нанобөлшектерін синтездеу бойынша әдебиеттерге шолу ұсынылған. Бұл ғылыми мақаланы жазу үшін біз заманауи Scopus, Web of Science, Google scholar дерекқорын қолдандық. Әдебиеттерге шолу 20 ғылыми жарияланымдар негізінде жүргізілді және күміс нанобөлшектерін синтездеудің негізгі әдістерін көрсетеді.Күміс нанобөлшектері оларды наноқұрылғылардың келесі буынын жасау үшін пайдаланғысы келетін химиктердің, физиктердің, биологтардың және инженерлердің көп назарын аударуда және медицинада да үлкен назар аударуда. Бұл шолу күміс нанобөлшектерін синтездеудің әртүрлі әдістеріне, соның ішінде химиялық қалпына келтіруге, физикалық әдістерге (мысалы, лазерлік сәулелену және плазма синтезі) және биологиялық әдістерге (өсімдік, бактериялық және саңырауқұлақ сығындыларын пайдалану) назар аударады.Осы ғылыми мақалада әрбір әдістің артықшылықтары мен кемшіліктері, сондай-ақ күміс нанобөлшектерінің мөлшеріне, пішініне және қасиеттеріне әсер ететін факторлар талқыланады. Бақыланатын морфологиясы, бетінің функционализациясы және жақсартылған қасиеттері бар күміс нанобөлшектерін синтездеудегі соңғы жетістіктер де қарастырылады.Әдеби шолуда күміс нанобөлшектерін синтездеудегі қазіргі қиындықтар мен болашақ бағыттары, соның ішінде экологиялық таза және ауқымды әдістерді әзірлеу, олардың биоүйлесімділігі мен уыттылығын зерттеу, әр түрлі салаларда пайдалану әлеуетін одан әрі зерттеу қарастырылған.

https://doi.org/10.48081/MKCI9965

2023

Выпуск 4

Распространенными способами стимуляции солодоращения являются биохимические приемы обработки зерна на стадиях производства солода. В производстве напитков брожения кроме ячменного и пшеничного солодов довольно часто используют ржаной солод, однако, ржаное сырье отличается от других злаковых культур большим содержанием некрахмальных веществ, негативным образом влияющих на процессы приготовления зернового сусла, его сбраживания и, как следствие, качественные показатели напитков. В работе представлен биокаталитический способ обработки ржи на стадии замачивания зерна перед его проращиванием с применением цитолитического ферментного препарата «Целмолаза», рекомендуемого к использованию в технологии в концентрации 0,6 % к массе обрабатываемого сырья. В качестве материалов исследования предложены два сорта ржи «Влада» и «Сибирь». Объектами исследования являлись исходная рожь, ржаной солод (на основе двух сортов), обработанный ферментным препаратом и ржаной солод, необработанный стимулятором (на основе тех же сортов). Результатами исследования подтверждена эффективность биокаталитического воздейтсвия на качественные и технологические показатели ржаного солода, в том числе наблюдается увеличение ферментативной активности (амилолитической на 41,1-43,3 %, цитолитической на 29,7-32,0 %) и экстрактивности солода, снижение содержания некрахмальных полисахаридов и продолжительности осахаривания. Полученный ржаной неферментированный солод может быть рекомендован к использованию в производстве напитков брожения, в том числе в качестве сырья с высокой ферментативной активностью.

https://doi.org/10.48081/MKMQ7016

2023

Выпуск 3

This study delves into the intricate relationships between ecological factors, adaptation, and the effects of anthropogenic activities on small mammals in the Northeastern region of Kazakhstan. External traits, including body mass, length, tail length, ear height, and hind foot length, provide valuable insights into adaptive adjustments in response to various climatic and ecological conditions. Industrial areas reveal a reduction in average body mass, attributed to patchy vegetation and proximity to factories and roads. Size variations are closely tied to food availability, with a reduction in body size and growth rates observed in technogenic zones. Tail sizes differ by age and sex, while foot sizes tend to even out as animals mature. Notably, anthropogenic pollution has minimal impact on ear length. The heart index reflects an individual's mobility and thermoregulation, while the liver index is influenced by food availability and energy resources. Notably, the analysis extends beyond average differences, considering the range of variability to identify increased diversity, even in ecologically challenging areas. Small mammals exhibit a high metabolic rate and limited physiological stress adaptability, yet the population demonstrates remarkable adaptation. Enlarged heart indices suggest increased locomotor activity associated with overcoming anthropogenic barriers, such as railways and highways. In addition to heart indices, liver mass calculations reflect the accumulation of energy reserves and materials for growth. The study highlights that the liver mass index of field mice in industrial zones exceeds that of the control group, indicating the impact of anthropogenic activities on these organisms. This research provides valuable insights into the intricate relationships between ecological factors, adaptation, and human influence on small mammal populations in the Northeastern region of Kazakhstan.

https://doi.org/10.48081/LIXM1700

2023

Выпуск 3