Бөденелер құйрығы өте қысқа және ұшасы шағын ең кішкентай үй құстарына жатады. Әлемнің көптеген елдерінде бөденені өсіру кең ауқымда және өндірісті ұйымдастырудың замануи өнеркәсіптік түрлеріне негізделген. Осы саланың өнімі – жұмыртқа және ет, олардың диеталық, емдік қасиеттері жоғары және тұтынушылардың жоғары сұранысына ие. Соңғы 10-15 жылда бөдене шаруашылығы өнімдерін өндіру технологиясы мәселелеріне елеулі назар бөлінді. Өнеркәсіптік жағдайда бөденелерді өсірудің технологиясы әзірленді және бөденелердің жаңа тұқымдары зерттелді. Осыған байланысты бөдене шаруашылығындағы өзекті мәселелердің бірі болып, ата-аналық табынды қалыптастыруда құстың тиімді жасын анықтау енеді, оның шешімін табу бөденелердің генетикалық әлеуетін тиімді пайдалануға, өнімділігін және оларды пайдалану мерзімдерін жоғарлатуға, азықтық базаны тиімді пайдалануға, еңбек өндіргіштілігін жоғарлатуға, өндірістік аудандарды неғұрлым ұтымды пайдалануға мүмкіндік береді. Біздің зерттеу жұмысымыздың мақсаты болып, «Инфрастрой ЛТД» ЖШС бөдене шаруашылығының өнімділік ерекшеліктерін зерттеу.. Зерттеу нәтижесінде «Инфрастрой ЛТД» ЖШС өсірілетін бөденелердің сақталуын және өнімділігін жоғарлатуға және каннибализм салдарынан олардың шығымын төмендетуге мүмкіндік беретін тәсілдері жапондық бөдене тұқымының бөденелерінің ата-аналық табынын жинақтау үшін ұсындық.

https://doi.org/10.48081/AMHQ9556

2023

Выпуск 3

In Mongolia, the first record of onion thrips was informed in vegetable fields by D. Tsedev (Tsendsuren et al., 1979), since that has no detailed research materials relating to the identification of thrips and the Thysanoptera group observed in different crop fields. In 2017-2019, we have taken the thrips samples from the following areas, which spread on eggplant, cucumber, tomato, paprika, and beans grown in the greenhouses of the Agropark research and training center, the greenhouses of the Bornuur soum in the Tuv province and the Mandal soum of Selenge province and onion field accordingly. The mitochondrial COI gene of selected insect samples has been used for species identification. For the nucleotide sequence of the mitochondrial COI area of the insects, we amplified with universal LCO1490 and HCO2198 primers. We have illustrated the COI gene fragments of thrips samples. For building a phylogenetic tree was constructed using the Neighbor-Joining method. A bootstrap test with 1000 replications was carried out. The evolutionary distances were calculated using Tamura's three-parameter method. A phylogenetic tree was built for 14 sequences with a total length of 681bp nucleotides. When conducting phylogenetic analysis using the MEGA X program, it was displayed the phylogenetic origin of our samples in all inferred trees is the same as the Chinese species; Thrips tabaci (China -Zhejiang), which registered with MN036455 accession number in the gene bank of NCBI. According to these results, the sampled thrips were collected from various vegetables including eggplants in Mongolia identified as Thrips tabaci and we have registered it in the GenBank of NCBI under OP288232 accession number.

https://doi.org/10.48081/OYSC1016

2023

Выпуск 3

мақалада электронды темекінің құрамы, даму тарихы, яғни электрондық буландырғыштардың прототиптері ХХ ғасырдың басынан, 1927-1930 жылдары Нью-Йорктік ғалым Джозеф Робинсон дәрілік заттарды ингаляциялау үшін электронды темекінің құрылғысына патент алған. Электронды темекінің пайдасы мен зияны, артықшылығы мен кемшілігі туралы, сонымен қатар электронды темекіні кәдімгі темекіге салыстырмалы талдау жасалып, электронды темекінің адам ағзасына әсері туралы ғалымдар мен дәрігерлердің ой пікірлері талқыланды. Электронды темекі шегу адамның бронх эпителий жасушаларында әдеттегі темекі шегу кезінде болатын механизмге ұқсас механизмді тудыратынын анықтады. Никотин – бұл нейротоксин, ол адам ағзасына жойқын әсер етеді деген қорытынды жасады. Темекі шегу және вейпті пайдалану ауыз қуысының шырышты қабығын құрғатады. Сонымен, зерттеу негізіндегі сауалнамаға қатысқан барлық темекі шегушілердің 41,2%-ы, ал вейперлер арасында - 66% ауыз қуысының құрғақтығын сезінген. Электрондық темекіге құйылатын сұйықтықтардың кең таңдауы пайдаланушыға никотин мөлшерін, дәмін, сондай-ақ хош иісін өздігінен реттеуге мүмкіндік береді. Электронды темекінің адам ағзасына кері әсері туралы ақпарат беріледі.

https://doi.org/10.48081/AJXW7870

2023

Выпуск 3

В данной статье указаны результаты исследования о населенности почв конидиями некоторых семейств грибов. Одной из распространённых – Bipolaris sorokiniana Sacc. Shoem является родом грибов, включающий около 70 видов, которые являются причиной различных заболеваний растений. Эти грибы могут заселять почву и оставаться в ней в течение длительного времени, что может негативно сказаться на посевах и урожайности растений. На Северо-Востоке Казахстана, как и во многих других регионах мира проблемы с заселенностью почв конидиями Bipolaris sorokiniana Sacc. Shoem возникают, в связи с использованием некоторых сельско-хозяйственных практик, а также в результате повсеместных изменения климатических условий. Для оценки заселенности почв конидиями данного гриба на Северо-Востоке Казахстана проводились исследования на протяжении нескольких лет, в разных климатических зонах. В результате было выявлено, что заселенность почв ими значительно отличается в зависимости от географического расположения и типа почвы. Изучение заселенности почв конидиями Bipolaris sorokiniana Sacc. Shoem на Северо-Востоке Казахстана важно для определения мер по предотвращению и контролю заболеваний растений, вызываемых этими грибами.

https://doi.org/10.48081/PSVP8721

2023

Выпуск 3

Gas chromatography (GC) is a versatile analytical technique with a rich history of advancements in quantitative analysis. This review explores the enduring relevance of GC, focusing on principles and instrumentation. GC's ability to separate and quantify volatile compounds has solidified its place in environmental analysis, pharmaceuticals, food chemistry, and forensic science. With advanced instrumentation, sample preparation techniques, and quality control, GC continues to meet the demands of modern research. Recent innovations, including miniaturization, hyphenated techniques, and automation, enhance its precision and accessibility. This review highlights the challenges and prospects for GC in a changing analytical landscape, emphasizing sustainability and efficiency. Gas chromatography remains an indispensable tool for researchers, offering continued innovation and steadfast performance in quantitative analysis.

https://doi.org/10.48081/FIQJ5519

2023

Выпуск 3

Ядерные технологии находят своё применение в медицине, энергетике, а также научной среде. Не смотря на огромный потенциал использования радиоактивных изотопов тория, радия, урана, кобальта, йода в различных сферах, существует также огромный риск возникновения непредвиденных ситуаций, которые могут иметь пагубные последствия для окружающей среды, в том числе сельского хозяйства. Поэтому очень важно осуществлять контроль качества продуктов животноводства в местах с высоким риском радиационного загрязнения, что и стало целью данного исследования. В работе была проведена оценка влияния радиационного загрязнения на качество говядины на территории города Семей, вблизи которого размещался полигон для проведения ядерных испытаний. В эксперименте проводился анализ говядины, результаты которого показали, что качество исследуемых продуктов не выходят за рамки допустимых норм, но всё же демонстрируют незначительные отклонения от среднестатистических значений. Оценка проводилась путём сравнения органолептических и радиохимических показателей с нормативными требованиями. В отобранных пробах мяса определяли концентрацию радиоактивных изотопов, кроме того, была проведена оценка внешнего вида, визуальных и вкусовых составляющих говядины. Органолептический анализ не продемонстрировал значительных отклонений от нормы, при этом в образцах с помощью гамма–спектрометра были найдены микроколичества изотопов 90Sr и 137Cs, концентрация которых не превышала допустимых значений.

https://doi.org/10.48081/HOEJ2165

2023

Выпуск 3

Бұл мақалада Ертіс өзеніндегі (Өскемен, Шүлбі, Бұқтырма) су қоймаларындағы 2018-2023 жылдар кезеңіндегі экологиялық су жіберулерге теориялық және талдамалық шолу ұсынылған. Жыл бойынша өткізу ерекшеліктері анықталды. Су қоймаларынан орташа тәуліктік жіберу динамикасы талданып 2019 жылы барлық үш су қоймасында олардың ең көп саны болғаны анықталды. Зерттеу нәтижесінде Ертіс жайылмасына күшейіп келе жатқан экологиялық жүктеме анықталды, бұл өзеннің гидрологиялық режимінің өзгеруінен көрінеді.2020 жылдан бастап Ертіс тайыздануда. Бұқтырма және Шүлбі су қоймалары жайылманың жыл сайынғы суарылуына және Ертіс өзенінің арнасынан асып кетуіне жауапты. Соңғы бес жылда Бұқтырма және Шүлбі су қоймаларының көлемі азайды. Қазіргі уақытта жайылма Жоғарғы Ертіс каскады су қоймаларынан жыл сайынғы экологиялық көктемгі ағызу есебінен жұмыс істейді. Бірақ жайылмаға су жіберу параметрлері жайылманың табиғи кешенінің экологиялық қажеттіліктеріне сәйкес келмейді. Су қоймаларынан судың ағуы өзеннің табиғи ағынына әсер етеді, бұл су тасқыны, су тасқыны режимдерінің өзгеруіне немесе төменгі ағыстағы су деңгейінің төмендеуіне әкелуі мүмкін. Бұл Ертіс өзенінің биологиялық әртүрлілігіне, балықтар ресурстары мен экожүйелеріне теріс әсер етуі мүмкін.

https://doi.org/10.48081/FTZX7973

2023

Выпуск 3

В статье представлены результаты планомерных и целенаправленных исследования видового состава наземных моллюсков города Павлодар. На основании исследований видового состава наземных моллюсков Павлодарской области проведенных ранее известными учеными малакологами республики в различные годы, были исследованы моллюски, обнаруженные в течение 2019–20 годов на восточной окраине города и в части поймы р. Иртыш и ее старицы Усолка относящихся к территории Павлодара. Были обнаружены и определены 3 вида моллюсков, по одному виду были сделаны предположения о акклиматизации его из южных регионов республики. Описания фауны наземных моллюсков города Павлодар до наших исследований не производилось, за исключением работ Рымжанова Т. С. и Жусуповой А. К. в их трудах описывалась малакофауна Павлодарского Прииртышья. Задачи исследований состояли в: рассмотрение разнообразия и количественных показателей наземных моллюсков урбанизированных территорий каковой является г. Павлодар. Моллюски населяют разнообразные ландшафты, служат источником пищи для некоторых животных, а также в условиях урбанизированных территорий являются биоиндикаторами среды обитания.

https://doi.org/10.48081/SLPL2393

2023

Выпуск 3

В статье будет рассмотрен вопрос загрязнения сточных вод катионами меди, которое является актуальной проблемой для промышленных предприятий. Будут изучены основные проблемы, связанные с этим видом загрязнения, а также будут предложены возможные решения для минимизации негативного влияния данных катионов на окружающую среду. Рассмотрены различные виды минеральных сорбентов и их возможность взаимодействия с катионами меди в растворах. Она подробно анализирует механизмы сорбции, характеристики использованных минеральных материалов и их структуру, а также влияние условий эксплуатации на эффективность процесса. Исследование предоставляет новые уникальные понимания в области использования минеральных сорбентов для удаления катионов меди из воды, что имеет важное значение для разработки эффективных систем водоподготовки и охраны окружающей среды. Для исследования использовались природные сорбенты – Шанханайский цеолит и Коксуский шунгит. Проведенные эксперименты показали эффективность шунгита и цеолита при очистке воды с содержанием катиона меди. В исследовании проводились опыты по оценке качества очищения воды загрязненными катионами меди в зависимости от концентрации модельного раствора и времени очищения. Результаты проведенных опытов над модельными растворами с содержанием катиона меди с использованием минеральных сорбентов показали наиболее благоприятные значения рН и времени сорбции.

https://doi.org/10.48081/JBWB7757

2023

Выпуск 3

В статье рассмотрены технологии, применяющиеся в гидрокаталитических процессах нефтеперерабатывающей промышленности. В частности, предложены эффективные рекомендации по модернизации действующей установки гидроочистки дизельного топлива на ТОО «ПНХЗ». Данная статья разработана в рамках магистерской диссертации «Исследование возможности оптимизации установки гидроочистки дизельного топлива с интеграцией блока депарафинизации». На данный момент основными мерами по улучшению низкотемпературных показателей дизельного топлива, являются вовлечение в сырьевой пул керосиновой фракции и добавление депрессорных присадок. Однако такие подходы часто оказываются экономически не выгодными, так как использование керосиновой фракции приводит к уменьшению производства реактивного топлива, а депрессорные присадки относятся к категории дорогостоящих. Мною предложена реконструкция действующей установки, с внедрением реактора депарафинизации и изменение внутренних устройств колонны стабилизации, ввиду увеличения выхода низкокипящего компонента. В дополнение к этому предоставляется подробная информация о технологических схемах гидрокаталитических процессов, включая комбинированные установки депарафинизации. Эти установки объединяют в себе реакторы гидроочистки и депарафинизации, что предоставляет новые возможности для оптимизации процессов и повышения эффективности нефтепереработки. Действующая установка гидроочистки дизельного топлива подлежит модернизации, с целью получения дизельного топлива с улучшенными низкотемпературными свойствами.

https://doi.org/10.48081/VGCJ1519

2023

Выпуск 3